Knosbien
HENK WOLF – Wat yn it Nederlânsk ‘kraakbeen’ hyt, kin ik yn it Frysk as ‘knosbien’, mei de o-klank fan ‘hok’. Ta myn ferwûndering stiet it net yn myn wurdboeken. Dy jouwe ‘kreakbien’, ‘krasbien’ en ‘knarsbien’. Ik frege my ôf wêr’t myn foarm weikomt en hoe’t ik him skriuwe moast. Ik bin wol benijd […]
Synesthesie: naamvallen zien
HENK WOLF – Alle cijfers en sommige letters hebben een eigen kleur. In mijn hoofd wel. Daar had ik tot een paar jaar geleden nooit over nagedacht. Toen vertelde een aankomend arts me op een feestje over het verschijnsel synesthesie. Dat is het waarnemen van iets wat niet via een zintuig wordt waargenomen. In de […]
Stilgeboren
HENK WOLF – Een paar maanden geleden kwam ik voor het eerst het woord ‘stilgeboren’ tegen. Het betekent ‘doodgeboren’. Toen ik er voor het eerst op googelde, vond ik een handjevol vindplaatsen. Ondertussen zijn het er honderddertig. Voor zover ik dat heb kunnen nagaan, zijn alle teksten met het woord ‘stilgeboren’ erin in de afgelopen […]
Spikertsje
HENK WOLF – In lytse spiker kin ik as in ‘spikertsje’. Of eins net mear, want ûnder ynfloed fan de Afûk-learboekjes haw ik mysels oanleard om ‘spikerke’ te sizzen, mei’t ‘spikertsje’ in hollandisme wêze soe. Ik freegje my ôf oft it miskien in lienwurd út it Nederlânsk of Stedsk is. No is it […]
Dames en heren
HENK WOLF – Bij dieren hebben we voor elk geslacht een apart zelfstandig naamwoord: mannetjes en wijfjes, rammen en ooien, hijkes en sijkes enzovoorts. Die woorden gebruiken we zowel voor jonge als voor oude dieren. Mensen lijken een uitzondering te zijn. We kunnen wel de groep volwassenen in twee geslachten opdelen: mannen en vrouwen. Met […]
Nikker
HENK WOLF – As ien seit dat er ‘in nikker’ sjoen hat, dan freegje jo nei alle gedachten oft it net in bytsje minder ûnfetsoenlik kin. Wy kinne it wurd ‘nikker’ yn it Frysk en Nederlânsk fan hjoed de dei foaral as skelwurd foar in neger. Mooglik is it in ûntliening oan it Ingelsk, dêr’t […]
Tuurlijk niet
HENK WOLF – Bijwoorden kunnen over het algemeen op twee plaatsen in de zin staan: meteen na de persoonsvorm of er meteen voor. In het laatste geval vormen ze het eerste woord van de zin. In (1) en (2) staan een paar voorbeeldjes: (1) altijd: Ze komt altijd te laat. Altijd komt ze te laat. […]
It Frysk fan it jier 2200
HENK WOLF – Meastal skriuw ik foar de Moanne oer dingen dy’t my yn ‘e deistige taalpraktyk opfallen binne. No wol it ris oars dwaan: ik wol wat spekulearje oer it Frysk fan de takomst. Hoe soe dat klinke? De oanlieding is in kolleezje taalskiednis dat ik jou foar studinten Nederlânsk. Dêrby beprate wy trends […]
Das finstere Tal
HENK WOLF – Begjin april ferline jier haw ik in slim ûngemak hân. Der is my in merkel yn it gesicht flein, dwars troch it rút fan ‘e auto hinne. Ik haw in wike yn it sikehûs lein en koe de earste pear moanne net lêze. Yn dy tiid wie ik oanwiisd op harkboeken. Freonen, […]
Minzaam, de put derút hawwe, harsenskraabje
HENK WOLF – Soms kun je taalverandering betrappen nog voordat woordenboekmakers dat hebben gedaan. Volgens mij heb ik de afgelopen jaren in elk geval drie betekenisveranderingen opgemerkt voordat anderen dat hebben gedaan: een in het Nederlands en twee in het Fries. Ik loop ze even langs. Minzaam Het woord ‘minzaam’ betekent volgens al mijn woordenboeken […]