Rimen en teltsjes (1)

BAUKE TUINSTRA – 

Overal vertellen mensen elkaar verhalen. Want door het vertellen van verhalen krijgen we vat op de vaak ongestructureerde werkelijkheid. We geven afzonderlijke gebeurtenissen en ervaringen een plek en onderling verband. Uit hersenonderzoek blijkt dat we juist deze samenhang nodig hebben om informatie te kunnen opslaan. We kunnen verhalen dan ook beter onthouden dan losse feitjes. Het vertellen van verhalen past dus precies bij de manier waarop we informatie opslaan. En zo wordt de wereld om ons heen vertrouwd en ontstaat betekenis en samenhang.

Verhalen kunnen op veel verschillende manieren worden verteld. Mondeling, geschreven of getekend. Maar ook films, muziek en games zijn verhalend. De laatste jaren wordt ‘storytelling’ ingezet op heel veel gebieden. Het kan gaan om de beleving van een vakantie, het overtuigen van kiezers door politici of het leiding geven door managers. Want het is gebleken dat we beslissingen vaak nemen op basis van gevoel en emotie, en dat we daar pas vervolgens argumenten bij zoeken. Koude opsommingen van feiten en argumenten overtuigen ons veel minder dan een inspirerend verhaal.

Ook in architectuur en stedenbouw biedt ‘storytelling’ meerwaarde.

Een goed verhaal is aantrekkelijk. Een product wordt aantrekkelijker door een goed verhaal. Zo krijgt een product of een voorwerp betekenis en karakter. En een betekenisvol product kan onze eigen identiteit versterken. Dat verklaart een deel van de aantrekkingskracht van merkkleding, mooie computers en sommige auto’s.

Een leuk en sympathiek voorbeeld zijn de ‘Rijkswachters’, kleine en minder kleine houten robotjes van kunstenaars Boudewijn van den Bosch en Niki Schoondergang. Ze zijn gemaakt van de kratten waarin de kunstschatten van het Rijksmuseum tijdens de jarenlange verbouw in opgeslagen hebben gezeten. De zichtbare logo’s van de transportkisten (deze zijde boven!) op het lijf van de robots krijgen nu een nieuwe betekenis. En bovendien is duidelijk welk kunstwerk in jouw ‘Rijkswachter’ opgeslagen heeft gezeten. Zo wordt aan afval door een verhaal betekenis gegeven.

En nu de gebouwde omgeving. Want ook in architectuur en stedenbouw biedt ‘storytelling’ meerwaarde. Zo ontstond er bij Helmond rond 2000 de wijk Brandevoort, in de stijl van een 17e-eeuws Brabants stadje naar ontwerp van Wissing, Paul van Beek en Rob Krier. Bij ’s Hertogenbosch is er de wijk De Haverleij, ontworpen door Paul van Beek en Sjoerd Soeters, bestaande uit een vestingstadje met daaromheen 9 kastelen. In Landsmeer wordt momenteel gebouwd aan de wijk Luijendijk Zuid met een sterk Waterlands karakter en naar stedenbouwkundig ontwerp van dezelfde Paul van Beek. En stedenbouwkundige Luc Bos maakt interessante woongebieden aan de hand van fictieve – maar niet onwaarschijnlijke – alternatieve geschiedenissen. Voorbeelden van zijn hand zijn Park Diepstroeten in Assen en De Grote Boel in Nijmegen. Hier ontstaan lokaal gewortelde wijken met een herkenbare kwaliteit die eerder niet te ervaren was in nieuwe uitbreidingen. En mensen willen hier heel graag wonen en voelden zich oprecht thuis.

Iedereen blij dus? Bepaald niet! Zelden heeft een manier van ontwerpen tot zo veel en zo’n felle discussie geleid. En niet alleen elders, ook bij ons brak onlangs de heibel los. Maar daarover later meer.

Lês hjir diel twa fan ‘Rimen en teltsjes’