Presentatie van de ‘Fersen’ van Gadso Coopmans

HANS SMELIK –

Op 11 september jl. vond in het Coopmanshûs in Franeker de presentatie plaats van de in het Fries uit het Latijn vertaalde ‘Fersen fan en foar Gadso Coopmans’ . De vertaler Klaas Bruinsma had erop gestaan dat de presentatie in het geboortehuis van de ‘professor yn de medisinen oan de Akademy fan Frjentsjer’ zou plaatsvinden. Martine Kamphorst, de medewerkster van uitgeverij Elikser die Bruinsma begeleidde bij deze publicatie, ontvouwde op subtiele wijze het leven van Gadso Coopmans:

‘Coopmans libbe fan 1746 oant 1810. Hy wie in man fan medisinen en gemy. Hy wie in man fan wittenskip en fan de praktyk. Ja, ek fan de praktyk, want hy hat nei syn medisinestúdzje in skoft húsarts west. It moat grif yn dy tiid west hawwe dat hy syn eigen dochter ferlear oan de pokken, nei’t er har yninte hie just tsjín dy pokken. It prachtige fers Varis of in gedicht oer de Pokken dat Klaas Bruinsma sa treflik oerset hat, is hjir de wjerslach fan.

Mar, behalve de wittenskip wie Gadso Coopmans ék de polityk tagedien: hy wie oertsjûge patriot, yn dy dagen in oertsjûging dy’t him syn baan as heechlearaar oan ’e Akademy koste, en him úteinlik it lân útdreau. Wat sil it him in muoite koste hawwe om Nederlân te ferlitten, Fryslân te ferlitten, Frjentsjer te ferlitten en de Akademy! Syn bittere ôfksiedsrede foar de Akademy sprekt foar himsels. En wat sil er om utens in langstme hân hawwe nei it Heitelân …’

Ook de Petréidos, een lofdicht op Tsaar Peter de Grote, dat de hoofdmoot vormt van de uitgave van de ‘Fersen’ kwam uitgebreid aan bod, waarna Klaas Bruinsma zelf uitgebreid stukken uit het ontroerende gedicht ‘Varis’ op onnavolgbare manier voorlas. Ten slotte bracht de jonge Friese pianist Robert Poortinga uit Damwoude het eerste deel van de Fantasie van Robert Schumann ten gehore.

Hans Smelik is directeur-conservator Museum ’t Coopmanshûs