Koos Alberts

SJOUKJE DE BOER – 

Op 28 september 2018 is Koos Alberts overleden. Een zwarte dag voor een deel van de bewoners van Tywerthiem Talant Wommels. Ik ben ten tijde van het ziekbed van Koos, waar ik overigens geen weet van had, aan het werk met de bewoners van Tywerthiem. We zijn bezig met de Under de toer productie ‘De profylfoto fan Klaas’. Op 28 september, de sterfdag van Koos, wordt de tweede voorstelling gespeeld waar een jaar lang hard voor gerepeteerd is.

Ergens eind van de middag kom ik de ruimte binnen waar de spelers zich omkleden en zich klaarmaken voor de avond. De sfeer is anders dan gister merk ik op. Eén van onze hoofdrolspelers, die tevens een collega van Koos vertolkt in het stuk, verkleed als André Hazes zit verslagen op een stoel. Ook zijn vriendin, die ik niet anders ken dan uitgelaten en enthousiast, zit naast Hazes met het hoofd terneergeslagen. Zodra ze mij zien, neemt André zijn hoed af. ‘Koos Alberts is dood’, is het eerste wat hij zegt. Ik ga naast hem zitten op een stoel, terwijl hij de zin herhaalt.

Voor mij als vierjarige kleuter was het Bonnie St. Claire. Voor een ander zijn het de Eleven Fountains.

Ik persoonlijk kende Koos nooit goed. Ik heb mij nooit persé verdiept in zijn liedjes of wie hij als mens is geweest. Maar hier, op dit moment besef ik hoeveel Koos heeft betekend voor bepaalde mensen onder ons. In een paar minuten kom ik erachter dat Koos gestorven is aan blaaskanker, hij 71 jaar is geworden, dat zijn vrouw Joke heet en hij meer hits op zijn naam heeft staan dan menig artiest die ik beluister. Dat hij ondanks zijn dwarslaesie de microfoon niet aan de wilgen heeft gehangen, maar in een rolstoel zijn repertoire aan de man bracht. Ik kan mij voorstellen dat het een inspirator is geweest voor de doelgroep waarmee we de voorstelling maken. 

‘Ik weet niet of ik vanavond kan spelen’, zegt Hazes. Even is het stil. Het verlies is hoorbaar groot. Ik weet dat ik hier nu aandacht aan moet besteden, anders wordt er vanavond misschien wel echt niet gespeeld. 

‘Ik verscheurde je foto’ klinkt door de kleedruimte. De herinneringen aan Koos worden opgehaald. Ik zie dat het oplucht, want Hazes zet zijn hoed weer op. ‘We spelen vanavond voor Koos’, is wat hij mij en ieder ander op het hart drukt. 

Dit is een voorbeeld uit vele die zich hebben voorgedaan in het proces naar de voorstelling toe en ten tijde van de uitvoeringen. Het laat zien hoe bewerkelijk het op sommige momenten is gedurende een productie. Werken met diverse bijzondere doelgroepen vraagt een ander maakproces, het is bij tijden onvoorspelbaar en het risico op een kwalitatief product is onzekerder. 

Want kwaliteit lijkt onlosmakelijk verbonden met kunst en cultuur. Maar wie definieert kunst? En wat is kwaliteit? 

Al kende ik Koos Alberts nooit goed, wel hadden wij bij ons thuis toen ik een kleuter was een cassettebandje met de 25 grootste piraten hits. Track 2 van kant A was het nummer ‘Bonnie kom je buiten spelen’ van Bonnie St. Claire. Als vierjarig meisje draaide ik dit liedje grijs. Ik vergeet nooit meer het gezicht van de juf toen ik haar op een maandagochtend het cassettebandje voorhield. Ik keek haar aan en ik begreep op dat moment dat ik het cassettebandje niet zomaar overal mee naartoe kon nemen. Sinds die dag luisterde ik enkel stiekem naar Bonnie en had het er nooit meer over met anderen. 

Op dat moment bepaalde de kleuterjuf de maatstaven van kwaliteit. Zonder dat ze er een woord over zei, wist ik dat het niet hoorde. 

Maar beauty is in the eye of the beholder. Voor de mensen van Tywerthiem zijn dat de liedjes van Koos. Voor mij als vierjarige kleuter was het Bonnie St. Claire. Voor een ander zijn het de Eleven Fountains. 

Wie bepaalt wat goed is en wat niet? Als we mensen uit diverse kringen willen betrekken bij kunst en cultuur, moeten we dan niet levelen met hun belevingswereld? En dat voor waar aannemen? De subculturen integreren? In de krant stond een prachtige recensie over de Profylfoto fan Klaas. De voorstelling kreeg echter geen sterren zoals wel gebruikelijk is. Ik heb mij afgevraagd waarom. Want, hebben we dan toch niet echt meegedaan?