Proef het landschap

BAUKE TUINSTRA – 

Leeuwarden stelt zich kandidaat voor Hoofdstad Week van de Smaak in 2015. Dit maakte de Leeuwarder wethouder Isabelle Diks bekend tijdens het Fries Food Festival in de hoofdstedelijke Harmonie. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat het project Fryslân-breed wordt getrokken. Zo wordt een verband gelegd tussen smaak en onze provincie. En daarmee tussen voedsel en het landschap.

De provincie Fryslân heeft het meest aantrekkelijke en meest afwisselende landschap van Nederland. Naast de eilanden met hun Noordzeestranden is er het Werelderfgoed de Wadden, een dynamisch en gevarieerd landschap, dat nog steeds in ontwikkeling is. De Friese Meren zijn vermaard en populair, de IJsselmeerkust met zijn oude havensteden drukbezocht door waterrecreanten.

De Greidhoeke, met de groene weiden en het zwartbonte vee, toont wellicht het meest bekende landschapstype van de provincie. Maar er is meer. In het noordelijke terpenlandschap zijn in het landschap de oude slenken en kwelderwallen nog steeds zichtbaar. De Dockumer Ee, met tientallen opvaarten, is medebepalend geweest voor de ontwikkeling en welvaart in dit gebied. Ook de voormalige Middelzee, inmiddels dichtgeslibd en ingepolderd, is duidelijk herkenbaar.

In het oosten zijn de Friese Wouden, met een kenmerkend coulissenlandschap. Rond Appelscha is er heide en zijn er uitgestrekte dennenbossen. En in Gaasterland zijn er ook loofbossen, gelegen in een glooiend landschap met zelfs kliffen aan de kust. En in dit prachtige en gevarieerde landschap liggen de Elf Steden, met Hofstad Leeuwarden als trotse hoofdstad, en honderden vlekken, dorpen, dorpjes en gehuchten.

Dit landschap is niet zomaar zo gevarieerd. De ondergrond is divers, er is veengrond, zeeklei en zand. Ook de ligging, dicht aan de kust of juist veraf, is bepalend. Overstromingen en getijden hebben invloed gehad. Er zijn gebieden aan de kust die in meer of mindere mate zilt zijn, door kwel of overstromingen. Ook zijn er in dit relatief kleine gebied aanzienlijke klimaatverschillen.

Een deel van de gronden door mensen gemaakt, door inpoldering of landaanwinning. Bovendien heeft menselijk gebruik een grote invloed gehad, allereerst door het aanleggen van dijken, polders en kanalen. Dit gebeurde eerst vooral vanuit de kloosters en kerken op de hogergelegen kwelderwallen. Het land is in cultuur gebracht, voor landbouw, veeteelt en veenwinning.

Dit alles heeft er voor gezorgd dat Fryslân door de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap is uitgeroepen tot mooiste provincie van Nederland. En al deze factoren zijn niet alleen bepalend voor hoe het landschap eruitziet, maar ook voor hetgeen er verbouwd of gehouden wordt.

Onze provincie is dus voor een groot deel gevormd door voedselproductie, maar tegelijkertijd bepaalt het landschap wàt we produceren. Want al deze verschillende landschappen hebben hun eigen producten, en deze producten hebben weer hun eigen kwaliteiten en smaken. Zo laat het landschap zich letterlijk proeven.