fotografy: Willemien Verhoog

Brilka

JANTSJE POST – 

Ik ûntduts myn boek fan it jier it fia in besprek yn de Frankfurter Algemeine, dy’t ik kocht nei’t ik de foarige jûns op in feestje mei in kollega oersetter in petear hân hie oer de Dútse literatuur fan op ’t heden. Neffens him ferskynden der gjin echt belangrike boeken mear, boeken dêr’t je op sitte te wachtsjen en dy’t antwurden jouwe op je fragen.

En doe sloech ik dy krante iepen mei in paginagrut stik oer Das achte Leben (für Brilka) fan de Hamburg wenjende Georgyske Nino Haratischwili (1983). It like it antwurd op ús petear.

 

It is sa’n boek datst hieltyd stadiger begjinst te lêzen, omdatst sa oansjochst tsjin de dei datst it út hast.

 

Doe’t ik it boek sels yn hannen krige, skrok ik ek wol in bytsje. It wie wol hiel moai útjûn, mei in omslach dat der as kadopapier omhinne siet, mar: 1275 siden… Mar doe’t ik begûn te lêzen, wie ik drekt ferkocht. Al direkt op de tredde side in sin as dizze: ‘Nadat Aman [har freon, mei wa’t se krekt de leafde bedreaun hat – JP] in slaap was gevallen stond ik op, liep naar de badkamer, ging op de rand van het bad zitten en begon te huilen. Met de tranen van een hele eeuw huilde ik om het veinzen van liefde, om het verlangen naar het geloof in de woorden die mijn leven ooit zo sterk hadden gevormd.’

En mei sokke sinnen stiet it fol. It is sa’n boek datst hieltyd stadiger begjinst te lêzen, omdatst sa oansjochst tsjin de dei datst it út hast.

Niza, de ik-fertelster, dy’t wennet yn Berlyn, wurdt belle út Georgië troch har mem: har muoikesizzer fan tolve, Brilka, is op in toernee mei har folkloristyske dûnsgroep nei Amsterdam útnaaid en Niza moat har opspoare en wer thúsbringe. Dat docht se úteinlik, nei in hiel soad spannende omballingen, letterlik en figuurlik: troch Brilka de skiednis fan harren famylje te fertellen. Yn sân dielen, elk oer in persoan út de famylje. Te begjinnen by oerbeppe Stasia, de dochter fan in sûkeladyfabrikant yn de tsaretiid, oant en mei Niza sels yn it Berlyn fan nei de Wende. It risseltaat is in oangripende en spannende famyljesaga oer leafde, ferrrie, ôfgeunst en ûnderdrukking, tsjin de achtergrûn fan de skiednis fan de Sovjet-Uny.

It ramtferhaal – Niza, dy’t it ferhaal fertelt oan Brilka – jout de roman in needsaak dy’st as lêzer de hiele tiid fielst, mei trochdat de fertelster har op krusiale mominten rjochtstreeks ta Brilka rjochtet. En it is fuort yn it begjin fan it boek al dúdklik dat net allinne Brilka, mar ek Niza sels mei it libben wrakselt, én dat dat alles te meitsjen hat mei de skiednis fan harren famylje dy’t sa ferweefd is mei dy fan Georgië, de Sovjet-Uny (Stalin sels en syn hantlanger Beria binne Georgiërs) en Europa – mar foaral it grutte swijen dêr’t dy skiednis mei omklaaid is. Dat swijen moat trochbrutsen wurde, de ferhalen moatte einlings yn alle iepenheid ferteld wurde, sadat Niza en Brilka sels libje kinne; it lêste diel fan it boek, it ‘achtste libben’, dat as titel ‘Brilka’ hat, bestiet út blanko bledsiden… Mar we witte net, oft Brilka se folmeitsje sil. Miskien is Brilka dochs fiksje. Miskien moatte we dy siden sels wol folmeitsje, miskien moatte wy wol sels de antwurden sykje.

Wa’t Dútsk lêst kin fuort mar begjinne, en oars: noch in goed healjier wachtsje oant it yn it Nederlânsk útkomt by útjouwerij Meridiaan, oerset troch Elly Schippers en ûndertekene; want my is it grutte gelok ten diel fallen dat ik my in hiel jier lang mei neat oars as dit boek dwaande hâlde mei.

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.