Voor Sjoerd de Vries is Gent de hoofdstad van Friesland

ELSKE SCHOTANUS – 

Vrijdag, 4 november 2016. Vandaag, ter gelegenheid van de 75e verjaardag van de kunstenaar, wordt de onlangs opgerichte Stichting Sjoerd de Vries ten doop gehouden. De kunstenaar zet zijn vouwfiets op slot en stapt, de jas aan, de hoed op, het doopsgezinde kerkje van De Knipe binnen. Eens preekte hier, van 1911 tot 1915, Anne Zernike, Nederlands eerste vrouwelijke predikant. Op de kerkbanken, nu lichtgrijs geschilderd, zat toen de schilder Jan Mankes. Hij zou haar schilderen, als zijn vrouw, zoals ook Sjoerd de Vries jaren later zijn geliefden zou vastleggen. Hoe verschillend qua techniek ook, beiden vervaardigden landschappen: Jan Mankes, in de omgeving, het ondertussen verdwenen waterlandschap, Sjoerd de Vries de rietkragen van De Deelen. Mankes allerlei dieren om hem heen, Sjoerd de Vries is gefascineerd door paarden. In het kerkje, vlakbij de preekstoel, staan er drie. Drie prachtige ‘hynderkes’. ‘Wat moai dat se de stichting krekt hjir presintearje,’ zegt een van de gasten.

De bajan klinkt, Oleg Fateev zingt, een lied, vertaald als ‘Vermoeid door de zon’. Sjoerd de Vries staat op, licht zijn hoed en danst.

De ruimte stroomt vol: een bont gezelschap van familie, vrienden en mensen uit de kunst- en museumwereld. Op verzoek van de schilder zijn er deze middag ‘sa min mooglik wurden’ en veel muziek, met Oleg Fateev op bajan. Scarlatti, een tango, liederen uit zijn vaderland Moldavië. Sjoerd de Vries geniet zichtbaar. Nu en dan houdt iemand zijn hand vast, probeert hem te verleiden tot de dans. Van lange toespraken houdt hij niet.

“Wy binne hjir,” zegt Ernst Bruinsma, als nieuwbakken voorzitter van de stichting, “omdat wy fan dyn wurk hâlde.” Dat werk is momenteel te zien in Museum Belvédère op de overzichtstentoonstelling ‘Heimwee naar de toekomst’. Bij de voorbereiding ontdekte museummedewerkster Susan van den Berg, dat er nog veel onbekend is. De tentoonstellingscatalogus biedt dan ook nog lang geen compleet overzicht van het in zestig jaar kunstenaarschap opgebouwde oeuvre. Dat oeuvre volledig documenteren en vastleggen is dan ook een van de doelstellingen van de stichting. “Vandaag gaat de website de lucht in,” laat Ernst Bruinsma weten, “met dank aan de sponsoring van Douwe Huitema, BWH ontwerpers. Dat is ons verjaardagscadeau voor Sjoerd. Maar nog vóór wij de jarige iets konden geven, kregen wij een cadeau van hem.” En hij wijst op de drie werken die, bestemd voor verkoop, het startkapitaal van de stichting vormen.

De stichting, met als medebestuurders journaliste Marita de Jong, secretaris en ‘sterke dieselmotor’, financieel specialist Geesje Mulder, penningmeester, Wim Anker en Paul Kluitenberg, kwam er op initiatief van Susan van den Berg. In 2005 haalde zij de redactie van het kunsttijdschrift Tableau over een artikel over Sjoerd te schrijven. “Met knikkende knieën probeerde ik een afspraak voor een atelierbezoek te maken”, vertelt zij. “Hij staat niet bepaald bekend als een gemakkelijke man. Nu had ik een kritisch stuk geschreven over een kunstenaar die hij niets vond. Dus het klikte meteen.” ‘De trein vertrekt om vijf uur’, zei hij, ‘dus spreken we om vier uur af.’ En ja, hoor, exact om vier uur in de ochtend ging de bel.” Onderweg, in de trein naar Heerenveen waar hij, vijftien hoog, zijn atelier heeft, kreeg zij een college over het landschap. Waarom, zo vroeg zij zich in het artikel af, wordt er in Friesland niet méér gedaan met zo’n grootheid in huis.

Ook gastspreekster Manuela Klerkx houdt het prettig kort. Klerkx International Art Management, maar zij komt hier als liefhebber. Haar man, uitgever Oscar van Gelderen, nam haar een paar jaar geleden mee naar Sjoerd de Vries. ‘Het werk, maar ook die man, dat ga jij leuk vinden’, had hij gezegd. Manuela Klerkx weet te vertellen dat Sjoerd de Vries Gent beschouwt als de hoofdstad van Friesland. Het werk is internationaal, want, al laat hij zich inspireren door De Deelen, rietkragen vind je immers overal. “Mijn wens is,” laat zij weten, “Sjoerds werk tonen in de Randstad, het podium dat ’ie verdient.” En in de richting van het bestuur: “Doe een beroep op mij.”

Om het werk eindelijk ook buiten Friesland stevig op de kaart te zetten, zullen dergelijke contacten voor de stichting inderdaad onontbeerlijk blijken. De kunstenaar ondertussen lijkt blij te zijn dat de toespraken, hoe kort ook, achter de rug zijn. De bajan klinkt, Oleg Fateev zingt, een lied, vertaald als ‘Vermoeid door de zon’. Sjoerd de Vries staat op, licht zijn hoed en danst.