Vergeten verhalen

TSJOMME DIJKSTRA – 

Het werk van Reve en Hermans is van een niveau dat je bij literatuur van nu niet meer aantreft, vindt Henk de Jonge van Uitgeverij Elettra in Sneek. De realiteit is wel dat de schrijvers steeds minder gelezen worden. Van andere auteurs uit die tijd die niet dezelfde status of bekendheid hadden, heeft veel werk zelfs nooit de weg naar het publiek gevonden. Al doet het in kwalitatief opzicht soms nauwelijks onder voor het werk van de beroemde vakgenoten.

Zonde, zo dacht De Jonge een aantal jaar terug. Hij besloot op zoek te gaan naar die schrijvers. Naar onbekende parels. En binnenkort verschijnt na een eerste bijzondere reeks van tien verhalen het eerste boekje in een nieuwe reeks. Een essay van Boudewijn van Houten. De verhalen verschillen veel van elkaar. Gemeen hebben ze dat ze met bij vlagen subliem gebruikte vorm- en stijltechnieken een stukje complexe werkelijkheid beschrijven.

Ik houd van verhalen die op waarheid berust zijn. Eigenlijk vooral het Nederlandse schrijven van 1910-1920 tot de jaren tachtig. Dat wordt nu haast niet meer gelezen.

Wanneer bent u begonnen met het uitgeven van boeken in kleine oplage?
‘Ik ben in 2005 begonnen. En dat was naar aanleiding met een ontmoeting met Jan Siebelink, toe hij een lezing gaf in Heerenveen. Hij signeerde daar na afloop, toen ben ik naar hem toe gegaan met de vraag of ik iets van hem in eigen beheer zou kunnen uitgeven. Hij wilde het wel. Toen heb ik in kleine oplage het verhaal Witte Chrysanten heruitgeven.’

Hoewel het om heel verschillende verhalen gaat, vormen de uitgaven samen een kleine serie, toch?
‘Het is een serie inderdaad, die bestaat uit tien boeken inmiddels. Het is eigenlijk allemaal non-fictie en zowel poëzie als proza. De boeken hebben hetzelfde formaat en de omslag van het boek heeft te maken met het verhaal. De boekjes in de nieuwe reeks verschijnen in oplages van niet meer dan 49 exemplaren. Gesigneerd en genummerd.’

Ik ben erg benieuwd naar hoe u die verhalen opduikt. U heeft ook een verhaal van schrijver Nico Keuning uitgegeven over Bob den Uyl. Over hem had Keuning bij een andere uitgever al een biografie van uitgebracht. Kwam dat verhaal daar uit?
‘Dit verhaal, De Hitlertafel, heeft hij later geschreven. Ik wist dat hij die biografie geschreven had, met daarin het Duitse verleden van Den Uyl. Hij is voor dit verhaal door dat deel van Duitsland gereisd en heeft allemaal plaatsen bezocht om in sporen van het verleden van Bob den Uyl te treden.’

U geeft verhalen uit omdat u ze voor de vergetelheid wilt behoeden? Wanneer is uw aandacht getrokken door een verhaal of een manuscript?
‘Ik houd van verhalen die op waarheid berust zijn. Eigenlijk vooral het Nederlandse schrijven van 1910-1920 tot de jaren tachtig. Dat wordt nu haast niet meer gelezen. De literatuur waar in het tijdschrift de Parelduiker over geschreven wordt, werk van Du Perron, Bordewijk, Slauerhoff, Reve, Hermans. Of Jeroen Brouwers, ook zo’n schrijver. Het cynisme, en de barokke taal, dat is geweldig. En de literatuur staat bol van verwijzingen.’

Binnenkort verschijnt er een essay van de Nederlandse schrijver Boudewijn van Houten, die al jaren in België woont.
‘Ik had het boek Tegengif van hem gelezen. Dat was simpel uitgegeven. Daarna heb ik hem geschreven en daar kwam een levendige correspondentie van. Ik heb hem gevraagd of hij iets had dat ik zou kunnen uitgeven in een mooie uitgave. Hij vertelde over een verhaal waar hij mee bezig was over de Franse surrealistische schrijver Roger Vailland (1907-1965). Dat is eigenlijk een vergeten schrijver, nagenoeg onbekend in ons land. Hij liet zich beïnvloeden door het werk van Ernest Hemingway. Dat lees je erin. Zijn werk is door onder anderen regisseur Roger Vadim verfilmd met Jane Fonda in een rol. Van Houten heeft hem veertig dagen voor z’n dood geïnterviewd over z’n werk, niet wetende dat hij zou overlijden. Het verhaal is heel boeiend en mooi geschreven. Het boeide mij direct hoe het beschreven wordt. De stijl raakt je. Het pakt je.’

Het boek van Van Houten wilt u alleen drukken bij voldoende intekeningen vooraf. Het lijkt me dat het digitaal eenvoudiger is om een aantal intekeningen bij te houden dan op andere wijze, het heeft iets van het crowdfundingsprincipe. Dus de mogelijkheden van deze tijd helpen om deze vergeten verhalen te kunnen verspreiden.
“Ik heb besloten dat ik alleen nog boeken druk als er genoeg besteld worden. Anders moet ik er na het drukken soms nog veel energie in steken om de laatste boeken kwijt te raken. Dat kost toch te veel moeite. Voor het boek van Van Houten zijn nog drie intekeningen nodig. Ik denk dat dat wel goed komt. Een bekende uitspraak van Vailland is: “Er zijn belangrijker dingen dan geld. Het ongeluk wil dat je veel geld nodig hebt om die dingen te bemachtigen …” Hij heeft daarin gelijk, voor dit essay is dat geld echter wel belangrijk.’