ARJAN HUT – 

Net allinne yn Kolombia makke Tsjêbbe Hettinga grutte yndruk, ek in heale wrâld noardliker, yn de Kanadeeske provinsje British Columbia liet de Frysktalige dichter syn spoaren nei. It wie op in festival dêr dat skriuwer, aktivist en spoken word-artyst Andrea Thompson mei him yn de kunde kaam. “Ik ha Tsjêbbe net salang kend,” skriuwt se krekt foar de koroanakrisis de wrâld op syn kop set. “We troffen inoar, hy wie dêr mei syn goede freon Henk Deinum, op it Gabriola Poetry Festival yn November 2005, op in skitterjende lokaasje foar de Kanadeeske westkust. Tsjêbbe en Henk wiene fjirtjin dagen op it eilân en hierden doe in auto om yn Portland, Oregon famylje en kunde op te sykjen. Tsjêbbe droech dêr ek foar, op in festival ta neitins oan Rosa Parks. Op ‘e weromreis nei Nederlân kamen se noch by my yn Toronto del. We sochten in jazzclub op, genieten fan de ymprovisearre muzyk en praten lang oer keunst, filosofy en it libben sels. Ik fûn it bysûnder hoe sympatyk as Tsjêbbe wie … Syn wize wurden draach ik noch altiten mei my mei.”

 

Tsjêbbe syn peptalk

 

Want hy wie in Grutte

Ynternasjonale Dichter, hy skreau

oer Belangrike Poëtyske Underwerpen

as Skiednis, Natoer en Revolúsje

yn taal optild fier en heech

boppe it prytpraat fan sljochte dagen

 

(want hy wie myn freon

en ik koe op him fertrouwe)

 

Op de waarme neisit fan in jûnsfoardracht

op it eilân Galiano yn British Columbia

liet ik him witte

dat ik twifele oft ik wol oer mysels skriuwe moatst

wie dat net, frege ik my ôf,

selfkickerich, lekker maklik

 

Tsjêbbe sei

dat er in dichter kent dy’t oer it roasterjen fan bôle skriuwt

sa moai dat men der suver fan gûle moat

 

as ien sa skriuwe kin oer de tochten fan in timpe brea

dan kinsto fan dyn eigen libben keunst meitsje ast dyn fak mar beoefenest

alles draait om fakmanskip

 

en ik tink oan Ann Sexton en Sylvia Plath

te rûchskriuwen oant de klep fan de ûne

Ted Hughes liet achter – syn pine yn spatten op alle siden.

 

Ik wit noch myn psychology dosint yn it tredde jier dy’t miende

in persoanlikeidshypoteze kinst it bêste op dysels teste

do as minske, ofst tinkst dat it jildich is, of net jildich

telt like swier as in oar syn miening.

Ik tink oan myn leafde foar it mystearje

fan de deemoedige minsklike psyche

it proses fan sprútsjen, groei

en bloei

hoe’t dat my altyd yn de besnijing hie

en tink fan ja – autobiografyske skriuwers ha seker in plak

yn it kanon fan de skiednis fan de literatuer.

 

Skriuw oer wat dy bekend is, sizze guon

wylst Sokrates preekt: ken dysels

en Anais warskôget ús foar de futiliteit

fan in net ûndersocht bestean.

 

Tige tank, Tsjêbbe, want no

wit ik – samar, seker – yn alle gefallen

myn taak – hjir – op papier

is it om wurd foar wurd, snippers

fan dit iene libben sjen te litten

libben dat stiet en is, op tiid en stip

hjir op ierde

 

fotograaf, kartograaf,

myn taak is it om tinken fêst te lizzen

in reizgjen yn kaart te bringen

wei fan de kusten

fan it fertroude

 

Tige tank, Tsjêbbe

foar it delbêdzjen fan myn

inerlike twaspjalt, no

jou ik mysels

seefarder, artyst, avonturier

it is myn taak om ferantwurdlikheid te nimmen,

op te sprekken

myn siken op de keunst  fan it wêzen oan te stjoeren

yn in skip fan skeppen, ik sykje fierder oant ik

manieren fyn en skriuw oer allesennochmear

sa’t allinneikdatkin.

 

Oersetting: Arjan Hut

 

 

 

Tsjêbbe’s Pep Talk – Andrea Thompson

 

Because he was an Established

International Poet, who wrote

about Important Poetry Subjects

like History, Nature and Revolutions

in language heightened far and above

the pedestrian voice of conversation

 

(because he was a friend

and I trusted him)

 

one warm post-poetry show evening

in Galiano Island in BC

I confessed my insecurity

about writing autobiographically

my wondering if I was just

self-indulgent, word-wanking

 

Tsjêbbe told me

he knows of a poet who writes about making toast

in a way that is so beautiful, it leaves you weeping

 

if they can do that with the journey of a piece of bread

then you can make art out of your life if you work your craft

the craftsmanship is everything

 

 

and I think about Ann Sexton and Sylvia Plath

writing raw in the days before they opened the oven door

Ted Hughes left behind – his pain staining each page.

I remember my third year psychology professor who used to say

the best way to test a theory of personality is to try it on yourself

as a human being, your belief in its validity or lack thereof

is as valuable as the conclusions of anybody else.

I think of my love for the mystery

of the humble human psyche

the process of germination, growth

and blossoming

think of how I have always been fascinated by this

and think yes – the confessional writers do have their place

in the canon of literary history.

 

Write what you know, some say

while Socrates preaches: know thy self

and Anais warns us of the futility

of an unexamined life.

Thank you Tsjêbbe, because now

I know – suddenly, surely – this much

my job – here – on the page

is to offer a word-by-word, snap-shot

account of one human soul

being and living, moment by

moment, here on earth

 

photographer, cartographer

my job is to capture thought

to map a journey

away from the shores

of safety.

 

Thank you Tsjêbbe

for soothing my subject

matter insecurity, now

I offer myself up

sailor, artíst, adventuress

my job is to own it, tell it like it is

focus my winds on the craft of being

a vessel for verse, keep searching until I find

a way to write about anythingatall

like nobodybutmyself.