‘It idee dat jo dingen feroarje kinne.’

KAREN BIES – 

Yn syn film ‘Enjoy poverty’ toant keunstner Renzo Martens hoe’t earmoed yn Afrika in ekonomyske wearde hat. Grutte bedriuwen, mar ek helporganisaasjes, sjoernalisten en keunstners fertsjinje deroan. Earmoed is in boarne fan ynkomsten. Lykwols, de earmen bliuwe earm. Yn ‘Enjoy Poverty’ sjochst honger, geweld, ferwoesting en gjin útsicht op ferbettering. ‘Oan de ein fan de film sitst mei lege hannen’, seit Janke Brands. ‘It is folslein tsjuster. Ik tocht: en wat dan wól?’ Sy wurket no mei Renzo Martens.

‘We sieten wolris te fantasearen. Wat sille wy letter dwaan? Nei in grutte stêd!’ Janke Brands (1969) is fjirtjin jier by it muzykfestival Eurosonic as se de fakatuere sjocht fan saaklik lieder by it ‘Institute for Human Activities’ yn Amsterdam, de stichting fan Renzo Martens. ‘Dy film hie djippe yndruk op my makke en ik tocht: as ik wat wol, dan wol ik dát.’

 

In soad fan dy Afrikaanske keunst is gewoan pikt. Dy stiet yn musea, mar dêr is net foar betelle.

 

De baan komt foarby op it momint dat har man Jan Pier Brands oerstapt as direkteur fan poppoadium Neushoorn yn Ljouwert nei Podium WORM yn Rotterdam. Drachtsterkompenije moat it ôflizze tsjin Rotterdam. Harren fjouwer bern fine it geweldich. Ien dochter seit: ‘No pas?’ In oaren: ‘Ik fyn wol dat jim it goed dien hawwe. Us earst de Fryske identiteit meijaan en no nei de grutte stêd.’

We prate ôf op in freedtejûn yn poppoadium Vera yn Grins. Janke hat in pear oeren de tiid foardat se optrede sil mei ‘de Domela Passie’. Janke spilet basgitaar en Jan Pier gitaar yn de band fan Meindert Talma. De soundcheck hat west, de stroom fleach der even ôf, mar alles liket no yn oarder. It is in wike nei it festival Eurosonic Noorderslag, doe’t se yn de Lutherse Kerk yn Grins spilen. Janke: ‘In geweldich optreden, OOR skreau der in moai stikje oer. Skande dat de tsjerke net fol siet.’

 

Wêryn is Eurosonic idealistysk?
‘De emansipaasje fan Europeeske muzyk. Popmuzyk komt histoarysk út Amearika en Ingelân, sy hawwe de tradysje. It is in grutte, homogene, Ingelsktalige merk. Op in festival yn Nederlân wie amper belangstelling foar in band út Dútslân, dêr hearst allinnich Ingelske en Amerikaanske muzyk en bands út eigen lân. Skande, want der is in soad moaie en oarspronklike muzyk. Dat orizjinele Europeeske lûd is de muoite wurdich. Muzyk dy’t de foarbylden kopieart is net ynteressant. Ik fyn muzyk moai dy’t wat eigens hat. Thomas Azier, Meindert Talma. Te soargjen dat dy muzyk in publyk krijt, rekket my it meast.’

Wat sit dêrachter, giet it dy om de muzyk of om de minsken?
‘Fan dy muzyk sille minsken har better fiele. Ik leau yn diversiteit, dat jo dêr iepener, sachter, ynventiver fan wurde. Nije dingen sjen, oare dingen hearre, yn stee fan hieltyd itselde.’

De repeatknop yn jo eigen echokeamer.
‘Ja. Mar dat jildt ek foar de artysten sels. Ast dyn lân net út kinst as band, dan bliuwt ek de ûntwikkeling fan dyn muzyk lytser. Dan komst net fierder.’

Dochs krijt by Eurosonic Ingelsk ek de measte oandacht.
‘Ja, mar dat dogge de media sels. Ik tink net datst dêr oait ôf komst. Mainstream is mainstream. Ik wit net oft it troch de histoarje komt, mar it liket oft minsken Ingelsk en Amerikaansk seksyer fine, ynteressanter. Ut Ingelân komme safolle hype-bands. En de parse skriuwt oer de hypes. Dan witte se seker dat se it by de goeie ein hawwe.’

 

Renzo Martens sit yn in boat en filmet trije fiskers, dy’t de boat de rivier oproeie. It wetter flutst deryn, de houten boat is lek. As se letter de fangst sjen litte – in stik as fiif bearzen – freget Martens: ‘Is dat alles wat jim fongen hawwe?’

Ien fan de mannen sjocht nei de fisk, seit neat, draait him om nei de kamera. Hy liket him te skamjen by sa’n lompe fraach. ‘Pas beaucoup, n’est-ce pas?’ seit Martens. Hy hat in skjin wyt blûske oan en in hoed fan strie op.

‘Dit is it’, seit de fisker.

‘Monsieur, ik doch jim de suggestje om net op fisk, mar om ergens oars op te fiskjen’, seit Martens.

‘Dit is wat wy dogge’, seit de fisker, en wiist nochris (ferûntskuldigjend) nei de fisk.

(Enjoy Poverty, 2008)

 

Janke Brands: ‘De film is draaid yn Kongo. Renzo lit sjen dat om de earmoede in hiele ekonomy draait dêr’t oan fertsjinne wurdt. Elkenien profitearret, útsein de minsken sels. Lâneigeners, multinasjonals, de UN, de NGO’s, Artsen zonder Grenzen. De media, as se foto’s meitsje fan plantaazje-arbeiders, fan bern mei honger, fan oarlochsslachtoffers.’

Dus ek as jo kritysk oer earmoede skriuwe, fertsjinje jo deroan.
‘Ja, jo ha der yn feite hannel fan. De keunstner sels ek, as hy besiket de ûnearlikheid oan de kaak te stellen. Renzo is mei dy film in suksesfolle ynternasjonale keunstner wurden. Faak bliuwt de keunstner bûten skot. Mar hy hat syn eigen posysje problematisearre. Hy seit: ik bin ûnderdiel fan it probleem. Der binne krityske keunstwurken, mar der feroaret niks.’

Wat is de ferbining tusken de plantaazjes en keunst?
‘Oaljepalmplantaazjes binne grutte gebieten fan monokultuer, dêr’t alles sa effisjint mooglik ynrjochte is. Alles wurdt út it lân lutsen, út de minsken, út de bisten. Om safolle mooglik winst te meitsjen. Eartiids waard minsken út de pleatslike mienskip dy’t op ’e plantaazje wurken, ferbean om oan har skulptueren te wurkjen. Omdat it net bydraacht oan de winst. En as jo mar earm genôch binne, ha jo ek gjin tiid om keunst te meitsjen. Dan binne jo allinnich mar oan it oerlibjen.’

Etnografika is hiel populêr by samlers en keunsthannelers.
‘In soad fan dy Afrikaanske keunst is gewoan pikt. Dy stiet yn musea, mar dêr is net foar betelle.’

Dus wy sjogge wol mei bewûndering nei dy keunst, mar de makkers koene har net ûntwikkelje as keunstner.
‘Nee, se hawwe gjin inkele legitimiteit. De earste relaasje dy’t plantaazje-eigeners hiene mei keunst, wie dat se it graach sjen litte woene om har te distansjearjen fan it geweld fan it plantaazjesysteem: ‘Sjoch, wy binne gjin wrede bruten dy’t minsken as slaven útrûpelje. Wy hawwe in goeie smaak.’ Kochten se keunst, koene se harsels “skjinwaskje”. Letter hawwe grutte multinasjonals lykas Unilever keunst brûkt op deselde manier. Se sponsorje keunst, om sjen te litten dat se goeie dingen dogge mei it jild. De eksposysjes fan de “Unilever Tate Series” binne hiel bekend. Sa is in soad fan de keunst-ynfrastruktuer yn it westen finansierd troch plantaazjes. De wearde, ûntliend oan de plantaazjes, wurdt ynvestearre yn musea en keunst. En dat generearret dan wer in ekonomy: gentrification fan de wyk, rykdom en djoerdere huzen om dy musea hinne. Mar der giet niks fan dy rykdom werom nei de plantaazje. De “weardeketen” is net sletten.’

Yn de film ‘Enjoy Poverty’ snijt Renzo Martens op in útdaagjende manier it probleem oan, sa fan: ‘As jim net sa dom wiene, dan wiene jim wol riker.’ Hy observearret, stelt pynlike fragen, as Europeaan dy’t de minsken wol even fertelle sil hoe’t it moat. Hy docht dat bewust. By it ferskinen fan de film seit er yn in ynterview: ‘Ik ben geen haar beter. We worden geregeerd door eigenbelang. Daarom staan we machteloos. Ik heb de taak op me genomen dat op tafel te leggen en daar niet leugenachtig over te doen. We zijn machteloos omdat we onze macht niet willen opgeven.’ (De Groene Amsterdammer, 21 november 2008)

 

Yn sekere sin binne wy skuldich. We hâlde it yn stân. We witte it, en we dogge der neat oan.

 

Hy hat nei de film aksje ûndernommen troch in stichting op te rjochtsjen en dy ‘weardeketen’ te sluten. Hoe hat er dat dien?
‘Dat it net bliuwt by “och” en “ach”, de krityske keunst op de belabberde sitewaasje fan plantaazje-arbeiders, mar dat der echt wat feroaret. Hy hat in museum boud in the middle of nowhere yn Kongo. Mei it idee: as in museum rykdom yn it westen generearret, dan sil it dat hjir ek dwaan.

Hy wurket gear mei in groep Kongoleeske plantaazje-arbeiders dy’t in keunstnerkollektyf foarmje: CATPC, folslein “le Cercle d’Art de Travailleurs de Plantation Congolaise”. Se meitsje skulptueren fan klaai út de rivier. Koppen. Trijediminsjonale selsportretten. Dy reprodusearje wy yn sûkelarje, en dy wurde eksposearre yn musea en ferkocht. Grutte, fan in meter heech, en ek lytse, fan in sintimeter of tsien, yn in grutte oplage.’

Sûkelarje. Ite minsken se soms ek op?
‘Ik ha der ris ien opiten. Dy grutte wurde net opiten, dy binne hillich. Dy lytsere kinst yn de hannen hâlde, mar net lang, want dan krijst dus smoarge hannen. We binne dwaande om se nóch lytser meitsje te litten, as in bonbon. Dy ferkeapest maklik, mar ek dan silst twifelje foardatst ien opytst. It is dochs raar om in holle op te iten.’

‘Al mei al is mei dy skulptueren 80 tûzen euro winst makke, en mei dy ynkomsten út keunst hawwe de CATPC-leden harren lân wer weromkocht. It doel is in alternatyf model foar dy monokultuer. Ferskate gewaaksen, in duorsume foarm fan lânbou, dy’t soarget foar itensfeilichheid en herstel fan it lân. It lân en de middels binne yn hannen fan de minsken en net fan grutte ynternasjonale bedriuwen. Sy hawwe no 85 hektare. It doel is 2000 hektare te keapjen, dat is in flink gebiet. Dêrmei kinne jo bewize dat it kin, dat it duorsum is en helber.’

It is idealistysk. Dy grutte ynternasjonale bedriuwen, dy’t graach goeie sier meitsje wolle mei keunst, wolle dy dêr net yn ynvestearje?
‘Guon wol, oaren net. Dat is in spanningsfjild, it bedriuw wol winst meitsje, mar dit is ek goeie pr fansels. Wy wolle it wol, mar wy hawwe it noch net. Foar ús sit der in spanningsfjild, yn hoefier ast kritysk en ûnôfhinklik bliuwe kinst as ynstitút, ast jild oannimst fan Unilever. Moatst útsjen datst net ynkapsele wurdst.’

Wat is dyn taak?
‘Koördinearje, planning bewake, eksposysjes regelje. Der komme filmopnamen, wy meitsje mei de VPRO en twa fan de Kongoleeske keunstners in searje webdokumintêres. Wy binne troch Yale University útnûge foar in konferinsje. Oare moanne komt der in boek út oer “Enjoy Poverty”. Ik moat jild binnenhelje út ferskate boarnen, partners fine. Gesprekken dogge Renzo en ik tegearre, of mei Derk Sauer, de foarsitter. Renzo is de keunstner en hat in enoarme oertsjûgingskrêft. Yn Amsterdam binne wy mei fiif minsken. Yn Kongo wurkje tsien minsken. Dêr stiet it museum, in konferinsjesintrum mei keuken. It is ‘om niet’ ûntwurpen troch OMA, it buro fan arsjitekt Rem Koolhaas. It lân, de proeftunen mei kakao, moat beheard wurde. Der binne tweintich CATPC-leden.

Ik ha sels noch noait yn Kongo west. Ik bin wol benijd, mar ek weromhâldend. It hat ek in foardiel dat ik dêr noch net west ha. Wy binne in Nederlânske stichting dy’t oan Nederlânske regels foldwaan moat. Dat is in opdracht. Ik moat saaklik bliuwe en soms nee sizze. Dat giet makliker ast ôfstân hast.’

 

Neonletters foarmje mei-inoar de wurden ‘Enjoy Poverty’. Mei help fan in aggregaat baarne de letters helblau yn de nacht. Minsken sjonge en dûnsje en klappe. Se freegje oan Renzo wat syn bedoeling is. Hy seit: ‘Jim fertelle dat jim better genietsje kinne fan earmoed yn stee fan dertsjin te fjochtsjen en ûngelokkich te wêzen. As jim wachtsje oant jim salaris groeit, sadat jim gelokkich wêze kinne, dan sille jim jim libben lang ûngelokkich wêze. Wolle jim dat?’

Nee, sizze se.

En as se freegje wannear’t se de film sjen kinne, seit Martens: ‘De film sil yn Europa fertoand wurde. Net hjir.’

Teloarstelde blikken.

(Enjoy Poverty, 2008)

 

It is soms sa pynlik as Renzo yn petear giet mei de Kongolezen. Hy jout se gjin inkele hoop. Begripe sy de ûnrjochtfeardichheid, snappe se wat Renzo Martens bedoelt?
‘Hast “Congo” ek lêzen? Fan David Van Reybrouck? Dy maatskippij is sa fûneminteel ûntwricht, sa fûneminteel ûngelyk. Earst de kolonisten, dan de helpferlieners, dan de multinasjonals. Wat moatte jo, as jo opgroeie yn sa’n lân. Ik fyn it hiel lestich om te praten oer wat sy tinke. Kinst derfan útgean dat se der harres fan tinke, dat se der pragmatysk mei omgeane en fan alles fan fine. Mar wat, dêr komst net achter.’

 

Ik haw sa’n hekel oan minsken dy’t fine dat se rjocht hawwe op dingen.

 

Guon wurkje foar in pear dollar yn ’e moanne, harren bern gean dea fan de honger. Om nei te tinken en kritysk te wêzen – en oer keunst nei te tinken – moatst tiid hawwe en rêst. Oars komst net ta oan grutte of revolúsjonêre gedachten.
‘Kloppet. We meitsje dêr dus in punt fan. Wy organisearje workshops, dat se har frijmeitsje kinne foar de keunst. Yn septimber wie ik mei twa Kongoleeske keunstners yn Berlyn foar in konferinsje. Doe gongen wy nei Matera yn Italië, dêr’t wy by it filmjen wiene fan it nije projekt fan Milo Rau, ferneamd en engazjearre teätermakker. We hawwe twa geweldige wiken hân, safolle belibbe en wille hân. Geastessibben, foarsafier ast it besjen kinst.’

It liket my ek dreech om dingen fóar harren te dwaan, want dat wolst dus eins net.
‘Nee, it is gjin ûntwikkelingsgearwurking. It is gearwurking. It giet oer krityske keunst, dy’t tige kritysk besjoen wurdt. Jo nimme posysje yn. Bejoust dy yn ’e midden fan it probleem. We binne mar al ússels oan it beoardieljen. Ik bin der no oan wend, mar de earste oardel jier fûn ik it hiel swier om my hieltyd ôf te freegjen: kin dit wol? Al sjochst mar nei it ferskil yn ynkommen. Ik fertsjinje myn lean hjirmei. In man sei lêsten tsjin my: ‘Jij doet het zeker pro Deo?’ No nee, ik ha gjin grut salaris, mar wol in salaris. Ik fyn it trouwens in belachlike fraach. As jo wat dogge mei in ûnbeskamme winsteachmerk is it normaal dat jo dêr lean út krije. En as jo idealistysk wurk dogge, dan moatte jo it mar pro Deo dwaan? Absurd.’

Moatst net hieltyd yn de ferdigening hoege.
‘No ja, dat komt ek omdatst sels ek sa kritysk bezich bist. Hoe reizgest, hoe heech moat dyn lean wêze. Renzo hâldt wol fan lúkse, mar ik sis: sjoch nei Domela. Sá moatte jo dwaan. Treddeklas reizgje, by de arbeiders op ’e keamer sliepe. Ik ha fansels maklik praten, ik haw it lúks. Beskieden lúkse.’

Wêr komt dyn belutsenheid wei?
‘Foar in grut part dochs wol fan thús. Ik bin opgroeid yn Beetstersweach, ús heit wie natuerkundelearaar op it Drachtster Lyceum. Us mem wurke as fysioterapeut yn Borneroord. Sy holp kwetsbere minsken. Foaral ús heit besocht ús it kristlik geloof mei te jaan. Neisteleafde. Ik wit noch dat ik op in stuit sei: “Dy God, dêr kin ik niks mei. Neisteleafde kin ek wol sûnder God.”’

Waard der thús praat oer hoe’t it yn de wrâld ferdield is?
‘Foar it iten bidden wy net. By ús kamen de Novib-sparpotsjes op ’e tafel, dêr diene wy dan in gûne yn. Ja, wy praten dêr wol oer. Ik ha ek altyd wol wat kritysk hân. Wie kritysk op de status quo, op ûnearlikheid, op fanselssprekkendheid. Dingen dy’t net kloppen. Yn ’e rin fan myn libben haw ik dêr de minsken by socht, om mei-inoar wat te dwaan.’

Jan Pier ek?
‘No ja, ik hie him op it Drachtster Lyceum út ’e fierte al sjoen. Letter yn Grins kamen we elkoar wer tsjin. Dy wol ik, tocht ik. We sieten yn deselde freonekring. Ik wie earst drummer yn in meideband, de Devilettes. En doe’t ik mei Jan Pier ferkearing krige, seagen we in kear Meindert optreden. ‘Moatte wy dêr net by?’ sei ik. ‘Dit kin moaier.’ It basspyljen haw ik mysels leard. Ik spylje hiel ienfâldich, mar wol effektyf. Mei in bas kin dat. Ik kin der ek hiel fysyk mei spylje, my der hielendal yngoaie.’

Watsto mei Jan Pier hast, hat dat ek mei idealen te meitsjen?
‘Wêr’t hy is, gebeurt der wat. Omdat hy dreaun wurdt, in idealistysk figuer is. Dat fûn ik oantreklik. Ik soe noait mei ien wêze kinne dy’t gjin linkse idealen hat. Echt ûnmooglik.’

 

By ús thús kamen de Novib-sparpotsjes op ’e tafel.

 

Mei dyn wurk soest ferskil meitsje kinne. Ast wolst dat it earliker ferdield wurdt, kinst oan ’e bak. Dochs mei it gjin ûntwikkelingshelp hjitte.
‘Wy besykje fier fan ûntwikkelingshelp te bliuwen. Hearst ek wolris fan misstannen. Untwikkelingswurkers binne de nije kolonisten. As se weromkomme fan in reis, krije se hersteldagen útbetelle, “omdat it sa swier is”! Yn myn eagen binne dy rjochten in lúkse. Ik haw muoite mei minsken dy’t fine dat se rjocht hawwe op dingen. Minsken dy’t it hjir goed hawwe, dy’t net sjogge wêr’t dat wei komt. Dy’t de Europeeske skiednis fan útrûpeljen net kenne, dy’t net snappe wêrom as it sa goedkeap kin. Dêrfoar wurdt it lân yn Afrika stikkenmakke.

Wy hawwe it hjir sa goed. Hoe soene wy dêr rjocht op hawwe? En dan ek noch ferbaasd wêze dat minsken út Afrika hjirhinne komme? Lógysk dat se hjir komme, as se de kâns krije. De wrâld is lyts wurden, en de ûngelikensens is sa grut.

Hoe’t de wrâld no ynrjochte is, mei lânsgrinzen en mei besit, dat is allegear betocht en wurdt yn stân holden troch minsken dy’t derfan profitearje. Ik profitearje der ek fan. As jo dát net sjogge, dy betreklikheid… It nivo dat wy hjir hawwe, is net fol te hâlden. En dus moatte jo it ferdiele. En as dat net goedskiks giet, dan komt it geweld. Dat is toch logysk.’

We hawwe der dus gjin rjocht op. It is in kwestje fan tafal en gelok dat wy yn sa’n ryk lân berne binne. Mar binne wy ek skuldich oan dat wy oare minsken útrûpele hawwe?
‘Sowieso ferantwurdlik. Dat binne wy allegear. Sjoch, wy binne ek mar minsken, ik bin ek echt net minimalistysk sober op in houtsje oan it biten, ik mei ek hiel graach nije klean keapje bygelyks. Mar, ja, yn sekere sin binne wy skuldich, ja. We hâlde it yn stân. We witte it, en we dogge der neat oan.’

Soe der in manier wêze om it earliker te ferdielen? Praktysk sjoen.
‘Dat probearje wy. Hoe en wat is heul lestich. Dat hiele kapitalisme is sa dominant. We hawwe mei syn allen te min ferbyldingskrêft om te tinken dat it écht oars kin. Oan de oare kant binne wy fierstente bot hechte oan al dat komfort. Beide faktoaren ferhinderje it earlik dielen. Om it echt te feroarjen, moatte minsken oer har eigen belang hinne sjen kinne.’

Miskien kin it allinnich mar mei geweld, troch oarloch, of troch revolúsje.
‘Ja.’

En dan sille wy it ferlieze?
‘Dan sille wy ynleverje moatte, ja.’

Do begûnst oer jim heit en mem. Wat ha se dy leard?
‘Troch harren bin ik lykwichtich wurden. Se hawwe my leard dat jo ergens foar kieze en dat jo it ferfolgens dwaan moatte. Kinst net alles hawwe yn it libben. Dat klinkt hiel suterich, mar ast hjír foar kiest, dan kin dát dus net. Kieze, dêr tefreden mei wêze en jo dêrfoar ynsette.’

Wêr tinkst oan by dat ferhaal?
‘Yn ús famylje gongen op in stuit allegear minsken útelkoar. Mar ús heit en mem wiene in beaken fan rêst. Se wiene wiis mei elkoar, en dat woene sy, en dêr soargen sy foar. Dat seach ik.’

Wie it leafde. Of stânfêstichheid.
‘Beide. Ek behâldsucht. Se wiene net sa kristlik hear, ús mem wie fan it IKV, in hippygelovige. Us heit is fan syn geloof fallen trochdat der yn syn omjouwing in pear hiele jonge minsken siik waarden of in ûngelok krigen en deagongen. Ek in learling fan syn skoalle. Dat kin net, as der in God is. Leauwe wie foar him ferwûndering oer it libben. Hy fûn it sa moai allegear. Hy wie natuerkundige en ûndersocht de eagen fan miggen. Dat siet sa moai ynelkoar, sei er.’

Dat moást hast wol betocht wêze?
‘Ja presys. Hy fûn dat ek fijn, dat idee. Hy is slim siik wurden yn deselde perioade dat Jan Pier en ik deroer tochten om út Fryslân wei te gean. Op ’e dei dat hy it boadskip krige dat er terminaal siik wie, moast ik fertelle dat wy nei Rotterdam gean soene, oars hiene sy it yn ’e krante lêze moatten. Jan Pier syn mem is al jierren allinnich. We hawwe ús memmen achterlitte moatten. Dat is it grutste neidiel fan de ferhuzing.

Doe’t ús heit deagong, wie der in hiel bysûndere tsjinst mei in hiel goede dûmny. Dêr haw ik my realisearre hoe spesjaal sy eins wiene, ús heit en mem tegearre.’

In foarbyld foar dyn eigen houlik?
‘Jaseker. In minske is net altyd konstruktyf. Jo hawwe moed, mar jo binne ek angstich. In houlik freget posityfheid en konstruktyfheid. De keunst is dochs om, ek as it ris net leuk is, dêrop te fertrouwen. Ja, it te wollen eins.’

Dêr bisto fêstbesluten yn.
‘Witst it natuerlik noait, mar ik fyn it moai om te dwaan. Om te besykjen it goed te hawwen mei elkoar. Der wat moais fan te meitsjen. Jan Pier is positiver ynsteld as ik. Hy sjocht optimistysker nei de wrâld. Hy sjocht dêr kâns ta. It idee dat jo dingen feroarje kinne, én wolle. Dat wie der by ús thús net sa bot. Heit wie behâldend. Dus dat haw ik wol socht. En fûn.’

De seal fan Vera streamt fol mei minsken. Janke moat nei it poadium. Dat is hast te lyts, mei tweintich koarleden, de diriginte, Meindert Talma en de band. It wurdt in geweldich konsert. Vera is útferkocht.

 

Dizze bydrage stie earder yn ‘de Moanne’ nûmer 1, 2020