Heiß-Kuhl-Fete

HENK WOLF – 

Ik ben een groot fan van luisterboeken. Omdat ik dagelijks een uur heen en een uur terug moet rijden tussen huis en werk, heb ik een heleboel tijd om ze te beluisteren. Nou is het luisterboek in Nederland niet zo populair, daarom sla ik er van tijd tot tijd in Duitsland wat in. De mooiste luisterboeken liggen daar soms voor een tientje bij de benzinepomp.

Laatst luisterde ik naar ‘Ein Hologramm für den König’, de vertaling van Dave Eggers z’n ‘A Hologram for the King’. En opeens was ik even in verwarring. Iets met een ‘Heiß-Kuhl-Fete’. Wat in vredesnaam was dat? Of was het ‘Heiß-Cool-Fete’? Het verhaal speelde in de woestijn, dus iets met warmte?

Toen realiseerde ik me dat ik de Amerikaanse hoofdpersoon vertelde over een ‘Highschool-Fete’, een feestje op de middelbare school. Had ik een Engelse of Nederlandse versie beluisterd, dan had ik dat vermoedelijk nooit anders geïnterpreteerd. Nu werd ik even gefopt doordat het Duits de voorleestaal was.

Hoe werkt dat? Wel, heel veel van wat mensen zeggen is in principe op meer dan één manier te interpreteren. Toch interpreteren we de meeste uitspraken maar op één manier. Onbewust gebruiken we alles wat net gezegd is om de meest waarschijnlijke interpretatie te achterhalen. Dat verschijnsel heet priming.

Zo zullen de meeste mensen de zin ‘bij de zebra is een klein jongetje gevallen’ heel anders interpreteren als net daarvoor over een dierentuin is gesproken dan wanneer er over bussen, trams en stoplichten is gesproken. Meestal helpt priming bij het begrijpen van wat anderen bedoelen, maar soms worden we erdoor gefopt.