Guozzeflecht

Achte hear Bakker,

It hie sa’n grauwe, wetterkâlde dei west. Mar no, krekt foar’t de skimer ús de Lauwersmar útjeie soe, kipe samar ynienen de sinne noch eefkes ûnder it grize tek troch en struide in magyske reade gloede oer it fjild. We waarden der stil fan.

Miskien wol krekt dêrom hearden we al op grutte ôfstân de hiele kloft oankommen. Kâld út in oar diel fan de wrâld. Wjukwapperjend en gakjend by ’t leven, mei hûnderten by elkoar. Se strieken del yn de sompe as wie it har troch de notaris tabedielde gerjochtichheid.

Ik soe sizze: strui oer fyftich doarpen in hantsjefol asylsikers út.

Wat dat krekt is mei guozzen wit ik net, mar se binne myn novimber-aria. Moarns yn bêd, middeis op de fyts, jûns by’t tsjuster – hieltyd wer is it de moaiste soundtrack fan de hjerst. En hoefolle wichtichs der op de grûn ek bart, de guozzeflecht lûkt it each hieltyd wer nei de loft. Sa moai.

Dat is myn gelyk.

Likegoed begryp ik dy boer folslein, dy’t flokkend mei de hannen yn de bûse op syn hiem stiet ta te sjen hoe’t syn lân kealfretten en folskiten wurdt troch dyselde rotbisten. Each en ear meie dan genietsje, de beurs hat pine. Dat is syn gelyk.

Soenen dy guozzen har ferspriede oer it lân, dan wie der neat oan de hân. Plak sat. In spantsje by ús yn de tún, twa by de buorlju, tsien yn it park, gesellich. Nimmen de pine, allegear de wille.

Mar sa wurket it net. En dus binne de guozzen de asylsikers fan ús lânskip wurden: we wolle se wol opfange, mar net allegear yn ús eigen tún, asjeblyft.

Eins ha jo de wyn yn de rêch, op’t heden. Fiiftjin jier lyn stienen we skombekjend tsjin elkoar oer as it om de asylsikerij gie. Men wie foar of tsjin, linkse salonlul of egorasist. Asylsikers wienen earme stumperts of profiteurs; mar yn elts gefal wienen der tefolle fan, en seker yn ús wenplak.

Dy twaspjalt-fakkel is no mei ynmoed oernommen troch de wynmûnen, dus jo kinne yn in folle nofliker klimaat sykje nei in goed plak foar de flechtlingen. En we kenne allegear de grouwelferhalen út Irak en Syrië, dus we gunne dizze sielen graach harren útwyk nei in feilich oarde. Dat is ús gelyk.

Mar it gelyk fan de ynwenners fan Riis is dêrmei net út de wei. Sy sjogge in hiele kloft fan fiifhûndert minsken oankommen, dy’t aansen delstrike sille yn har achtertún en hoe dan ek foar in sosjale disoarder soargje; is it dan frjemd dat sy flokkend op har hiem stean?

Jo meie, de sfear om de ieuwiksel hinne noch yn it ûnthâld, de hannen tichtknipe dat it der net rûger om ta giet yn Gasterlân. Dat de hannen yn de bûse bliuwe. Beide kanten fan it gelyk hâlde inoar foarearst noch knap yn balâns.

Oan jo de opdracht om dit kwetsbere lykwicht net te fernacheljen. Ja, ien akkomodaasje foar in grutte groep minsken wurket grif effisjenter, mar freget wol in aldermachtichst protte fan in lytse mienskip. Soe spriede net folle better wêze?

Heal Fryslân hat te kampen mei krimp. Der stiet de weareld oan huzen leech. Pleatsen stean te keap, kantoaren te hier. Minsken sykje om ynfolling fan dy gebouwen. Der komme sels fersoargingshuzen beskikber. Mooglikheden genôch om barmhertich te wêzen, liket my.

Ik soe sizze: strui oer fyftich doarpen in hantsjefol asylsikers út. Dêr sil gjin minske op tsjin wêze. Dan ha we allegear ús gelyk. En belibje wy dizze hjerst in prachtige guozzeflecht.

 

Bart Kingma