Centrale Aspiraties

BAUKE TUINSTRA – 

De Centrale As is een feit. De reistijd tussen Dokkum en de Wâldwei is bijna een kwartier korter geworden, de rit biedt zicht op een stoer en karakteristiek landschap waarin de weg mooi is ingepast. Ook de kunstwerken zijn prachtig, bekleed met roestig Cortenstaal en vergrijzend hout. Eerdere twijfel over nut en noodzaak maakt plaats voor (soms voorzichtig) enthousiasme. Noordoost Fryslân is een stukje dichterbij gekomen en dorpen worden ontlast.

De doorgaande weg, die dorpen eerder in tweeën sneed, vervalt. Daarmee is er een litteken ontstaan dat enkel met de beste kosmetische chirurgie hersteld kan worden.

De dorpen zijn veiliger geworden, verkeersoverlast is beperkt. Maar er verandert veel meer. De doorgaande weg, die dorpen eerder in tweeën sneed, vervalt. Daarmee is er een litteken ontstaan dat enkel met de beste kosmetische chirurgie hersteld kan worden. En dat biedt kansen, kansen om twee dorpshelften weer te verbinden, kansen om nieuwe kwaliteit toe te voegen en om nieuwe ontwikkeling een plek te geven.

Uiteraard zijn de provincie en de gemeenten waardoor de Centrale As voert zich daar ook van bewust. Al veel eerder startte het project Kansen in Kernen (KIK). Hierbij wordt gekeken naar de kwaliteit van de vrijkomende tracés en de kansen die hier liggen. Want het verdwijnen van de doorgaande route door de dorpen biedt behalve een opgave ook kansen, bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe bouwlocaties en nieuwe groene gebieden.

Maar er zijn ook bedreigingen. Het verdwijnen van het doorgaande verkeer zorgt voor meer rust, maar kan ook doorslaan in doodsheid, dorpen waar doordeweeks èn in het weekeinde het spreekwoordelijke kanon kan worden afgeschoten.

En welke functies zouden nu juist hier een plek kunnen vinden? De vraag naar woningen is in deze regio nog steeds beperkt. Wellicht zijn er woningtypes die elders in de dorpen nog niet of niet voldoende worden aangeboden, bijvoorbeeld seniorenappartementen. Maar dan is de aanwezigheid van de juiste voorzieningen wel van belang. Kan er zorg geboden worden? Is er goed openbaar vervoer? Zijn er nog winkels?

Want veel winkels in de dorpen – voor zover nog aanwezig – hebben het zwaar. Drachten, Leeuwarden en Dokkum zijn dichterbij dan ooit. Alleen een grotere dorp als Burgum heeft nog een compleet winkelhart. Maar ook hier hebben met name de zogenaamde aanloopstraten last van leegstand. Als het hier al moeilijk is, hoe moet het dan met andere dorpen?

Het uitbreiden van winkeloppervlak ligt dus niet direct voor de hand. Maar om de aantrekkelijkheid te vergroten en daarmee de kracht van het winkelbestand van een groter dorp als geheel te versterken kan een chirurgische toevoeging van winkelruimte wel degelijk wenselijk zijn.

Duidelijk is dat er geen one-size-fits-all invullingen zijn voor de dorpen, maar dat er per plek maatwerk geleverd moet worden. Soms gaat het dan om woningen, soms om voorzieningen die het wonen kunnen ondersteunen. En soms zal het enkel gaan om het toevoegen van groen, verblijfsruimte of het aantrekkelijk maken van de oude doorgaande wegen, met als doel om de dorpen leefbaar te houden. Want niet de As staat centraal, maar de juist dorpen.