Albert – Brusselske waffels – Camus

BAUKJE ZIJLSTRA – 

Yn de jierren njoggentich wenne ik in jier yn Brussel, eins om in oplieding oan de toanielakademy te folgjen, mar dêr hie ik al gau myn nocht fan. Om yn myn ûnderhâld te foarsjen wurke ik as dosint by de taalskoalle fan Berlitz: Nederlânske les jaan oan expats fan multinationals. Yn dy dagen haw ik hiel wat oeren trochbrocht yn bus en metro, moarns nei de toanielskoalle, middeis en jûns nei ien of mear fan de fjouwer fêstigings fan Berlitz yn Brussel: Kunstlaan, Stephanie, Tervueren of Louisalaan.

Dat hiele jier lang haw ik ien boek hieltyd by my droegen: it samle wurk fan Albert Camus, mei dêryn Bruiloft, De vreemdeling, De pest, De zomer en De val. Dy titels allinnich al, suver in gearfetting fan dat jier. Ik koe der gjin genôch fan krije, it paste sa by de stêd – it grize, grime, doe al burokratyske Brussel, hoewol’t in grut part fan de EU-kolossen noch boud wurde moast – en by myn sitewaasje – frijwat ûnwis en earmoedich, mar dêrtroch ek frij en soargeleas.

 

Dat is it moaie fan lêzer wêze: nimmen kin dy ferbiede derút te heljen wat der op dat stuit foar dy yn sit, de ynterpretaasje is folslein oan dy, wat literatuerwittenskippers, of sels de skriuwers sels, der ek allegear fan fine.

 

Utsein it benearjende De pest, wienen de stikken út it boek dy’t my it meast bybleaunen dy oer Algerije, oer it genot fan it glinsterjende seewetter yn te dûken en dêrnei yn de waarme sinne op de rotsen op te droegjen, it tinkeljen fan iisblokjes yn in glês iiskâlde sitroenlimonade en it wûnder fan de earste bloesem fan de amandelbeammen, dy’t nei in lange, kâlde winter yn ien nacht yn folle bloei steane. Camus hold fan it libben, ûndanks alles, hy wie waarmbloedich; folslein oars as Sartre bygelyks.

Dit is wat ik lies yn Camus syn wurk: it libben is absurd, mar júst dêrom stiet dy mar ien ding te dwaan: it omearmje mei alles, mar dan ek werklik alles, wat it omfettet, it goede en it ferkearde, it moaie en it grouwélige, it ljochte en it swarte. En om yn dat alles it spoar net bjuster te reitsjen, moatst sels kieze wat de sin fan dyn libben is, en dy dêrop stoarte mei hert en siel. It libben hat gjin yntrinsike sin, en der is ek gjin godheid of oerheid dy’t dy fertelle kin wat dy sin wêze moat, mar do hast de kar: oft it no it fersoargjen fan pestlijers is of it folgjen fan de trek fan de oranjeswartstippelelangsnútkrobbe, dat docht der net ta, mar meitsje in kar en stoart dy dêrop, hertstochtlik. Dát is foar my Camus.

Pas letter kaam ik yn ’e kunde mei syn filosofyske wurk, benammen De mythe van Sysifus en De mens in opstand, en realisearre ik my dat myn ferzje fan Camus syn absurdisme in wat koart-troch-de-bocht-ferzje wie, krekt wat nofliker as it orzjineel. Mar dat is it moaie fan lêzer wêze: nimmen kin dy ferbiede derút te heljen wat der op dat stuit foar dy yn sit, de ynterpretaasje is folslein oan dy, wat literatuerwittenskippers, of sels de skriuwers sels, der ek allegear fan fine.

Dizze lêsûnderfining hat my dit leard: kinst der net foar fuortrinne, hoefolle grinzen ofst ek oerstekst, kinst it net bedobje ûnder feesten, leafdes, reizen of it hieltyd mar wer feroarjen fan dyn libbensomstannichheden: dy kar moat makke wurde. No noch is it sa: as ik dit boek út ’e boekekast pak, dy foto fan Camus sjoch, fiel hoe’t de glêde flexibound yn myn hân leit, it iepen, rûne lettertype sjoch op it justjes fergielde papier, dan sjoch ik wer al dy haltes foar my dêr’t ik stie, siet of hinge te lêzen, rûk ik wer de rook fan waarme Brusselske waffels dy’t altyd yn de ûndergrûnske hinge, en bin ik my altyd wer bewust: dó moatst kieze, wat de omstannichheden ek binne; omearmje dat. Of sa as Camus it stelt: wy moatte ús Sisyfus foarstelle as in lokkich mins.

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.