Restaurator Randolph Algera

FROUKJE SIJTSMA – 

‘Ik wil de eerste in Nederland zijn die Meester in het Schildersambacht én Meester in de Klassieke Kunst is.’
Fiifentweintich jier restaurearret Randolph Algera fan It Hearrenfean al tsjerken, histoaryske gebouwen, kantoaren en wenhûzen. Yn Nederlân, Europa, mar ek yn Amearika hat er ferskate projekten útfierd. Sûnt 1994 hat er syn eigen restauraasjebedriuw, Art Decor. Alle kearen is it wer in útdaging om in gebou yn eare te herstellen of just om der mei eigen ynbring wat folslein nijs fan te meitsjen.

Ryksmonumint Rams Woerthe yn Stienwyk is in restauraasjeprojekt dêr’t Algera graach oer fertelt. It Jugendstilgebou út 1899, mei dêromhinne sa’n 10 bunder grien yn Ingelske lânskipsstyl, hat mar in lyts oantal jierren bewenne west. Tsjintwurdich is it eigendom fan de gemeente en wurdt it brûkt as kantoarromte. Foar it restaurearjen fan Rams Woerthe wûn Art Decor yn novimber 2013 de Nasjonale Skilderspriis yn de kategory ‘Restauraasje en Dekoraasje’, en krige it ek de overall priis foar it moaist restaurearre pân fan hiel Nederlân. In priis dêr’t Algera bysûnder grutsk op is. ‘Art Decor verdiende die prijs ook echt’, fynt Algera.

‘Toen ik Rams Woerthe voor de eerste keer zag was alles wit. De vloer, de wanden. Er was nog maar weinig te zien van de oorspronkelijke kleuren en inrichting.’ Om it gebou wer yn syn oarspronklike steat werom te bringen, moast der hiel wat tariedend wurk dien wurde. ‘Je moet de archieven in en heel veel onderzoek doen om te herleiden hoe het pand er in die periode uit heeft gezien. Soms zijn er wel foto’s, tekeningen of beschrijvingen bewaard gebleven, maar lang niet altijd. Het is daarom ook belangrijk om je in de tijdgeest van een periode te verdiepen.’

In tiidslinende put is it ien foar ien ôfskrabjen fan de ferskillende farvelagen, oant de oarspronklike kleur op de muorre weromfûn wurdt. Dat bart mei hiel fyn ark. ‘Het behang van Rams Woerthe heb ik kunnen herleiden door snippertjes oud behang te verzamelen en daar een patroon in te ontdekken. Daarna was het nog een heel karwei om een speciaalzaak te vinden die het behang exact zo kon leveren. Ik heb ook in het buitenland gezocht, maar omdat niemand het kon produceren, heeft Art Decor het uiteindelijk zelf gemaakt.’

 

Als je een katholieke kerk gaat restaureren, dan moet je je de opvattingen over de katholieke geloofsbelevenis eigen maken en de geschiedenis van de tijd induiken.

 

It doel fan restauraasje is neffens Algera om safolle mooglik orizjineel materiaal te behâlden en op basis dêrfan in gebou yn syn âlde steat werom te bringen. Algera leit út dat de fyzje op restauraasje troch de desennia hinne lykwols ferskillend is. ‘Tegenwoordig ligt de focus veel meer op het behouden in plaats van enkel en alleen het mooi maken van een gebouw, zoals tientallen jaren geleden.’ En by dat behâld fan histoaryske gebouwen komt dan ek hiel wat om de hoeke te sjen, want by it skilderjen fan dekoraasjes kinst net samar in laach farve derop smarre. ‘Bij verf gaat het er niet alleen om dat je de juiste kleur op de decoratie krijgt. Het gaat om het totaalplaatje dat moet kloppen. De juiste kleur, de juiste glans en de juiste structuur. Dat moet allemaal met elkaar in harmonie zijn.’ Dêr moat in soad laboratoarysk ûndersyk foar dien wurde. ‘Je kijkt eerst hoe de verf was en dan ga je na of je de juiste pigmenten kunt vinden, zodat je de verf kunt reproduceren. Als je dat niet doet en gewoon verf met dezelfde kleur naast de oorspronkelijke kleur gebruikt, dan zijn die kleuren over tien jaar niet meer gelijk. Twee verschillende verftypen verkleuren ook anders.’

Net allinnich wat it materiaal oanbelanget moat der harmony wêze, ek it ynterieur yn it gehiel moat klopje, fynt Algera. ‘Dit is de Laurentiuskerk van Raerd bij Sneek’, wiist er op foto’s oan. ‘Hier heb ik veel bouwkundig onderzoek voor gedaan om het interieur, de kleuren en vormen met elkaar in harmonie te brengen. Want het is natuurlijk geen gezicht als je het meubilair van de jaren zestig neerzet, terwijl je de kerk wilt herstellen in de bouwstijl van de periode rond 1900. Je moet dan heel secuur te werk gaan, omdat het een eenheid moet worden. Anders is het voor mij als vloeken in de kerk.’

Algera wit op technysk mêd hiel goed wêr’t er mei dwaande is. As jonge fan sechstjin stie er al op de ljedder as skilder kezinen te farvjen, mar syn wurkjouwer hie al gau yn ’e gaten dat Algera wol in ferdomd krekte skilder wie, mei in soad each foar detail. Ien dy’t perfeksje neistribbe. Al gau krige hy dan ek de putsjes dêr’t in soad presyzje foar nedich wie. Algera sels fielde oan dat er mear woe as allinnich mar hûzen farvje en besleat dêrom de skoalbanken yn te gean. ‘Ik ben Meester in het Schildersambacht. Ik heb me gespecialiseerd in wand-, penseel- en schildertechnieken. Als restaurator ben je heel technisch bezig om een gebouw zoveel mogelijk te herstellen. In en om het gebouw heen zijn echter ook veel kunst- en cultuurhistorische elementen die je ook wilt behouden, en daar is kennis en perceptie over kunst en geschiedenis voor nodig’, seit Algera. ‘Als je een katholieke kerk gaat restaureren, dan moet je je de opvattingen over de katholieke geloofsbelevenis eigen maken en de geschiedenis van de tijd induiken.’

Hy sjocht himsels net allinnich as restaurator, mar ek as keunstner dy’t him goed ynlibje wol yn it brein fan de makker fan skilderingen en oare keunstuterings. ‘Ik ben restaurator, maar ook kunstenaar. Van jongs af aan heb ik altijd al tekeningen en schilderijen gemaakt.’ Yn syn atelier, dat neist syn hûs stiet, lit er wat fan syn wurk sjen. ‘Mijn schilderstijl is surrealistisch. Het zijn vaak magische werken en ik doe veel met symboliek. In mijn schilderijen zie je vaak ook glazen bollen. Ik weet niet zo goed wat dat is, maar ik hou ervan.’ Op ien skilderij is in frou te sjen dy’t yn it finsterbank sit, se sjocht nei de ljochten fan in stêd yn tsjusternis. ‘De vrouw houdt een glazen bol vast. Haar uitzicht wordt weerspiegeld in de bol. Naast de vrouw is ook weer een glazen bol te zien, waarin de vrouw met bol wordt weerspiegeld.’

 

Ik heb mezelf de afgelopen jaren kunnen bewijzen als restaurator. De Nationale Schildersprijs voor Rams Woerthe voelt als een bekroning op dat werk, maar nu wil ik heel graag verder groeien als kunstenaar.

 

Dochs is in restaurator, neffens Algera, net per definysje ek keunstner. ‘In het algemeen kun je stellen dat een kunstenaar geen restaurator is en een restaurator geen kunstenaar en dat botst ook vaak wanneer beide vakmensen met hetzelfde project bezig zijn.’ Wannear’t dy kennis oer keunst en skiednis dan fan pas komt, leit Algera út oan ’e hân fan syn foto-argyf. Sa restaurearre er troch de jierren hinne al mear as tachtich tsjerken. Ien dêrfan is syn restauraasjeprojekt fan de karmelitetsjerke yn Zenderen. ‘Het was eerst een grijze, logge kerk met weinig structuur. Art Decor heeft het toen opgeknapt en geprobeerd er ook veel meer licht in aan te brengen. Dat hebben we wel met een eigen draai gedaan. En op de muren van de kerk wordt nu het verhaal van de profeet Elia verteld.’ Dy ôfbyldings wienen oarspronklik net yn dy tsjerke te sjen. It is wat Algera sels úttocht en oan de tsjerke tafoege hat. Dus eins kreëarret er syn eigen tsjerke? ‘Ja, als je het zo bekijkt, dan bouw ik inderdaad mijn eigen kerk’, laket er.

‘Ik heb in deze karmelietenkerk veel getallensymboliek toegevoegd. De religieuze getallen drie, zeven en twaalf komen meerdere keren terug. Deze twaalf bomen staan bijvoorbeeld symbool voor de twaalf apostelen. En dit zuchtje wind kun je opvatten als de Heilige Geest die tot Elia spreekt.’ En dat fynt Algera no krekt it moaie oan syn fak. ‘Aan de ene kant restaureer je dus de kerk, maar aan de andere kant creëer en schep je dus ook schilderingen op de plekken die anders kaal zouden blijven.’ Dat betsjut lykwols net dat Algera samar syn eigen kreaasjes op de muorren sette mei. ‘Dat gaat wel eerst door strenge commissies natuurlijk, voordat je aan de slag kunt gaan’, fersekeret er.

In oar spannend projekt dêr’t Art Decor op it stuit tariedend wurk foar docht, is it meitsjen fan in totaalplan foar de weropbou fan de Sint Clemenstsjerke yn Nes (It Amelân). Yn febrewaris 2013 baarnde de monumintale tsjerke út 1878 hast hielendal ôf. It ienige wat der noch stiet is in stikje sydmuorre en in part fan it prysterkoar. ‘Deze kerk is destijds ontworpen door rijksbouwmeester Pierre Cuypers, die ook de architect is van het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. Cuypers bouwde in de negentiende eeuw ook een aantal kerken in Friesland, waaronder deze. Art Decor is momenteel plannen aan het ontwerpen voor hoe de Sint Clemenskerk eruit moet komen te zien. Daar hebben we nog geen definitief groen licht voor. Het moet eerst nog meer gestalte krijgen, maar als het doorgaat, dan gaat er iets heel unieks in Nederland plaatsvinden.’ Algera doelt derop dat der yn de 21ste ieu in hiele tsjerke fan A oant Z boud wurde sil. ‘Een creatie waarin alles op elkaar afgestemd is. De vloeren, de wanden, het plafond. Alles in harmonie en alles klopt precies.’ Hy wol dêr tema’s fan heech en leech tij by brûke. ‘De functie van de kerk verandert en dat wil Art Decor ook weerspiegelen in de nieuwe Sint Clemenskerk. Eb en vloed zijn de moderne thema’s die ik in deze kerk zou willen verwerken.’

Master yn it Skildersambacht is er dus al. Dochs wol er ek erkend wurde as keunstner. ‘Ik heb mezelf de afgelopen jaren kunnen bewijzen als restaurator. De Nationale Schildersprijs voor Rams Woerthe voelt als een bekroning op dat werk, maar nu wil ik heel graag verder groeien als kunstenaar. En in het verlengde daarvan restauratie en kunst meer samenbrengen. Naar mijn gevoel is het altijd een gebrek geweest dat ik geen kunstopleiding heb gevolgd.’ Yn 2009 is Algera dêrom úteinset oan de Klassieke Academie van de Beeldende Kunst yn Grins. ‘Mijn streven is om volgend jaar af te studeren en dan de eerste persoon in Nederland te worden die zowel Meester in het Schildersambacht als Meester in de Klassieke Kunst is.’

 

De foto’s van Randolph Algera (fotograaf: Linus Harms) zijn genomen in het voormalige Doktershûs (bouw 1838), Smelbrêge 6, Stiens. Eigenaren: Willem van Riemsdijk/Trudy van Riemsdijk-Zandee, www.stienze-stiens.nl. Gerestaureerd 2012-2014. Reconstructie plafonddecoratie en ornamenten met accenten in bladgoud (ca. 1894) in de gang, restauratie en conservatie marmerschilderingen/bloemvaas (ca. 1894) en bladrankmotief (ca. 1908) in de gang, reconstructie eikenimitatie deuren: Art-decor Randolph Algera.

 

Earder publiseard yn de Moanne, 5 (2014), 8 (septimber) s. 36-39.