Prozazomer LC en de Moanne: ‘De kloof (5)’: Rinske Dolstra
Dizze simmer publisearje de Leeuwarder Courant en literêr tiidskrift de Moanne seis koarte ferhalen, lietteksten en gedichten fan oanstoarmjend Frysk skriuwtalint. De skriuwers bûgden har oer it tema ‘de kleau – de kloof’. Hjoed de 5e bydrage, it ferhaal fan Rinske Dolstra. De yllustraasje is fan Sietske Harkema.
Set fêst yn de aginda: 4 oktober is ‘de Kloof’ te sjen yn de Stadskas, by Explore the North, wêr’t bydragen te hearen binne fan ûnder mear Mees van Rijswijk, Nicole van den Berg en Preston Losack.
Georeografie – Rinske Dolstra
Figuur 3 op pagina 65 van het handboek. Dit is Pangea. Het is het Aardse oercontinent waarbij de zeven hedendaagse continenten samen gehoopt liggen in een compact oppervlak. Pangea. Het eiland lijkt gerangschikt als kroppen sla in een veld. Iedere hectare grond is omheind door een ondiepe sloot. Er zijn geen grote gaten in haar aanwezigheid, die zijn pas later ontstaan. Het zouden zeeën moeten voorstellen. De hongerige zwaan en panda zullen zich langs de kunst van het aanstaande Eurazië vestigen, ze zullen gaan knagen aan de tussenliggende gewassen. De kangoeroes boksen langs de rand van het nieuwe Australië alle kroppen plat. De pinguïns pikken met hun snavels, de big five bestormt rijen kroppen, het gordeldier rolt over honderden caesarsalades-to-be en de adelaar rukt in een duikvlucht meerdere kroppen zo uit de grond. Er zijn Antarctica, Afrika, Zuid en Noord Amerika. Opengebroken ruimte voor verschillende wateren.
Er was een superoceaan, de Panthalassa die door de hongerige wilde dieren langzaam vloeide langs de groepjes vrijstaande gewassen. Het was een natuurlijk irrigatiesysteem; het blootstellen van de grond aan het zoute water, er was vruchtbare grond. Het zal geen eenstemmig polderlandschap meer zijn, er zullen verschillen ontstaan in hoogte, landschap, begroeiing en mening. Er zijn gewasseneilanden die als drijvende bootjes over de Aarde dwalen.
Er is de theorie van hoofdstuk 3 paragraaf 2 over platentektoniek. Er zijn bewegende aardplaten. Er is convergente en divergente stroming, er is wrijven en trekken, botsen en stoten, voor en tegen, versnellen vertragen, verval opbouw, vechten en vluchten. In totaal zijn er 7 grote en 8 kleine tektonische platen, zowel continentale platen als oceaanplaten die zich verplaatsen over de Aarde. Ze bewegen als een complexe choreografie, laten de Aarde trillen en beven, wisselen snelle bewegingen voor eeuwen durende bewegingen. Misschien lijken daarom de woorden geografie en choreografie wel zo erg op elkaar, al is dat etymologisch incorrect, grafie komt van het Griekse woord graphie en betekent ‘beschrijven’, waar ‘gè’ ‘de Aarde’ betekent en ‘choreo’ ‘dans’.
Niet alles hoeft wetenschappelijk verklaarbaar te zijn, we luisteren graag naar een uurtje propaganda in onze vrije tijd. Zijn niet vies van een portie onzin, af te halen bij Frietzaak de Complottheoriehoek. We hebben een dansende Aarde die haar korsten in organische bewegingen van zich af laat dwalen.
We dansen mee op het lied, laten ons leiden door de breuklijnen, ‘dit is waar we thuis horen,’ zeggen we dan. ‘De Aarde heeft voor ons gekozen dat wij bij deze groep mensen op deze plek op de Aarde moeten zijn.’ Dus we zullen dansen. We zien de zon en de bergen opkomen. We zien jou dansen, de Aarde dansen en de gebouwen. We zien instortende gebouwen. We zien de flatgebouwen huilen, we zien jou huilen, maar de Aarde zal stug voortbewegen. Je kan zeggen dat het onaardig is, maar de Aarde is neutraal.
De Aarde heeft geen voorkeur tussen roggebrood met spek of Turkse pide, de Aarde heeft nooit bedoeld de keuze tussen roggebrood met spek of Turkse pide zo veelbetekenend te laten zijn. De Aarde heeft er niet voor gekozen grenzen en kloven tussen landen en generaties te laten ontstaan. Geef de vloeiende asthenosfeer maar de schuld, die zorgt voor de convectiestromen in de landkaart en de mensen. Er loopt een rivier tussen jong en oud, het slavernijverleden en sorry zeggen. De Aarde heeft er niet voor gekozen; dat er ontdekkingsreizen zijn gemaakt, dat er verbinding is ontstaan door boten en vliegtuigen, riool- en internetverbinding tussen oorspronkelijk onverbonden landen. We hebben er zelf voor gekozen. We kiezen zelf voor vernedering, voor ruzie, voor oorlog en dictatuur. We baseren onze waarheid op ons eigen strook met slakroppen. De Aarde is niet onaardig.
De Aarde is aardrijkskundig, natuur- en scheikundig, het is de biologie en geschiedenis die op de Aarde groeit. Wij zijn niet de Aarde. De Aarde kent geen emoties. De mens heeft zelf gedragsregels bepaald. We zijn de kroppen sla die als ijsbergen op de Aarde groeien, puntige en kille wezens die elkaar opeten als iemand op ons stukje land komt. Ons stukje land. Wij zijn de biologie en geschiedenis die de aardrijkskunde, natuur- en scheikunde toe-eigenen. Wij zijn de wereld. We zijn de ontdekkers van de broedplaats van de Aarde, maar denken dat we zelf de zaadjes geplant hebben. Wij zijn het versterkte broeikaseffect. We bewegen als divergente continentale platen steeds verder weg van de Aarde en dat is een keuze die de Aarde nooit heeft gemaakt. De Aarde heeft nooit een keuze gemaakt.
De Aarde zal niet sterven. Jij bent degene die zal sterven, samen met alle dieren en planten, alle gordeldieren, adelaars, panda’s, pinguïns, zwanen, leeuwen, kangoeroes, luipaarden en de zwarte neushoorn, de zwarte neushoorn zal sterven net als de Afrikaanse bosolifant en buffel. De Balinese tijger zal niet uitsterven, die is al uitgestorven. Het lieveheersbeestje. De kropsla. Het klavertjevier. De naaldboom en aloë vera. Het oosten en het westen. De mens, de politiek. Als je zo ver uit elkaar groeit, kom je dan ooit weer bij elkaar terug?
De zeven continenten zullen herenigen tot het Neopangea. De Aarde zal niet sterven. Ze zal kaal achterblijven. Alleen de rotsen zullen de laatste zonsondergang meemaken.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Edwin Walvisch
Rinske Dolstra (2003) won in 2021 de landelijke finale van Kunstbende in de categorie Taal, droeg onder andere voor op het Wintertuinfestival, bij Explore the North, op Oerol en sprak in een podcastaflevering van NPO radio 1. In opdracht van Meeuw Jeugdtheaterschool en Explore the North schreef die samen met de Jonge Schrijvers twee voorstellingen waaronder TOEN RIJST NOG JONG WAS. Rinske schrijft theater, proza en poëzie over eindeloze gedachtestromen, het niet willen zijn van een stekje, schreeuwende mensen en huilen in de stiltecoupé.