fotografy: Lucas Kemper

Op zoek naar geluk

MARIT DE WEERD – 

De aanleiding voor het project It Gelok fan Fryslân van Tryater was een onderzoek van het CBS uit 2019, waaruit bleek dat de inwoners van Friesland de gelukkigste van Nederland zijn. Dit ondanks het feit dat het gemiddelde inkomen in de provincie relatief laag is. Deze ‘paradox’ inspireerde theatermakers Karel Hermans en Aukje Schaafsma om een meerjarig theatraal onderzoek op te zetten waarin zij op zoek gaan naar wat het Friese geluksgevoel precies is.

Tryaters nieuwe artistiek directeur Tatiana Pratley besloot om het project eerder te starten dan gepland. Juist in tijden van corona voorzag zij dat er behoefte was aan een hoopvolle theaterbeleving. Bovendien viel het de theatermakers op dat het thema ‘geluk’ tijdens de coronacrisis zeer actueel was: mensen gingen hun omgeving en de kleine dingen opnieuw waarderen. Tijdens de lockdown ontstond het idee voor een audio-wandeltocht in tien dorpen in Friesland, die in elk dorp een uniek karakter heeft. De eerste wandeling vond op 30 augustus plaats in Marsum.

 

‘Adem eerst maar eens een paar keer in en uit. Je stapt nu een gedicht in.’

 

Voor aanvang van de tocht moet er behoorlijk wat geregeld worden door de toeschouwer. Naast het inmiddels vertrouwde corona protocol is er een technische balie waar je telefoon gereed gemaakt wordt voor het afspelen van de audio. Na het testen van de ontvangst, wordt de bezoeker in zijn eentje pad gestuurd. Door de koptelefoon klinkt al gauw de vriendelijke stem van actrice Nynke Heeg, de hoeder op dit theatrale pad. ‘Adem eerst maar eens een paar keer in en uit …’ adviseert ze. ‘Je stapt nu een gedicht in.’

De eerste stop is een strobaal met uitzicht op de weilanden waar het eerste deel van het gedicht van Sytse Jansma te horen is. Een gedicht op basis van ingrediënten voor geluk uit Marssum en Fryslân. Het nodigt uit om de zintuigen volledig open te zetten zodat het geluk er goed doorheen kan stromen. Na een zacht tikje op de schouder mag de bezoeker zijn of haar weg vervolgen, met als houvast de ‘gele draad’ die door heel Marssum kronkelt.

Langs de route staan levensgrote objecten van de hand van Eva Koopmans. Ondertussen klinkt nog steeds het gedicht. De teksten zijn verzameld door Jansma, aangevuld met eigen observaties. De geluksmomenten zijn zeer divers, ze variëren van diepzinnig tot: ‘Als er een nieuw seizoen op Netflix komt’. Indruk maken ook de meer intieme teksten zoals: ‘Dat ze mij haar beppe noemde, terwijl ik dat niet ben’ en: ‘Toen mijn relatie na al die jaren eindelijk voorbij was’. De teksten worden op een vernuftige wijze afgewisseld, zowel qua intonatie als inhoud. Het feit dat dit over échte gevoelens van echte mensen gaat, maakt dat je als luisteraar constant geboeid blijft.

Het visuele hoogtepunt van de route is toch wel het stukje waarbij men op een open veld aan de rand van het dorp naar één van de drie witte ‘hemelpoorten’ wordt geleid. Terwijl Jansma’s gedicht ‘In brief oan de minske’ klinkt, gaan de deurtjes van de poort open en is er plots een prachtige skyline van Leeuwarden te zien, dampend in de mist. Een adembenemend moment.

Het enige punt waar Tryater misschien iets laat liggen, is het gebruik van de objecten die langs de route staan. Een aantal daarvan hebben duidelijk meerwaarde, maar andere voelen aan als decorstukken zonder betekenis.

In al zijn eenvoud weet It Gelok fan Fryslân de toeschouwer absoluut te beroeren. Het luisteren naar de stroom van humoristische, diepzinnige en soms ontroerende geluksbelevingen, heeft een haast louterend effect. Dit in combinatie met de mooie plekjes en de belevenis van het ‘ronddwalen’, maken dat je als bezoeker bijna niet anders kan dan met een gelukzalig en sereen gevoel uit deze zingevingservaring komen.

 

‘It Gelok fan Fryslân’ is tot en met begin november nog te zien in Jorwert, Koarnjum, Feanwâlden, Wommels, Eastermar, Wijckel, Reduzum, Kollum en Wijnaldum. Meer informatie over de voorstelling en kaarten via www.tryater.nl.

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.