Onthaasten met Hooghiemstra

DIRK VAN GINKEL – 

Onder de titel ‘Oponthoud op doortocht II’ exposeren Tjibbe Hooghiemstra en Arno Kramer in Melklokaal voor hedendaagse kunst in Heerenveen. Kramer toont alleen recent werk, Hooghiemstra recent en ouder werk. In 2001 exposeerden zij ook al samen, toen in de Grote Kerk in Lochem.

 

Het werk van Hooghiemstra ziet er kwetsbaar uit, tastend, zoekend.

 

Net na binnenkomst, rechts om de hoek, hangt een drieluik van Hooghiemstra uit 1995: ‘Flowers from Tory’. Het zijn drie relatief kleine werken op papier: 46 x 40 cm. Maar wat voor papier … Het ziet eruit alsof het al een heel leven achter de rug heeft. Het is verkleurd, gevlekt, hier en daar gekreukt, het voegt als drager voor kunst al direct een hele geschiedenis toe. Het is alsof Hooghiemstra met veel respect voor dit verhaal een eigen laag toevoegt. Daarin is hij heel terughoudend. Hij voorziet het papier in hele tere lijntjes en dunne kleuren van verschillende tekens: letters, soms woorden, abstracte vormen en dunne verbindingsstreepjes tussen de verschillende beeldelementen. Het geheel ziet er kwetsbaar uit, tastend, zoekend. Dit is geen werk waarin mededelingen worden gedaan, dat statements bevat, dat een positie inneemt. Hier wordt gezocht. Maar naar wat?

Heb je houvast aan de titel ‘Flowers from Tory’? Er zijn vormen die aan bloemen doen denken, een ervan is duidelijk een Franse lelie. Een symbool voor maagdelijkheid en zuiverheid. En Tory? Is dat een meisjesnaam? Dat zou die andere, hartvormige bloem in perspectief plaatsen. Of is het een plaats? Het blijkt om een eiland te gaan bij Ierland, een land waar Hooghiemstra veel vertoeft. Maar eigenlijk doet dat er allemaal niet toe.

Het is nergens voor nodig om dit werk te willen reduceren tot een betekenis die de schilder er mogelijk zelf niet eens in heeft willen leggen. Hooghiemstra maakt een ontdekkingsreis op dit papier en als kijker kun je precies hetzelfde doen. Neem er de tijd voor, laat je meenemen door wat je ziet en maak een reis met jezelf. Kom je dan na een tijdje kijken aan op een bestemming? In ‘The reading of space’, het fotoboek dat Hooghiemstra in 2016 publiceerde, staat een dichtregel van Fernando Pessoa: ‘Reizen is nog altijd reizen en de verte is nog steeds waar zij altijd geweest is – Nergens, godzijdank!’ Zo is het hier ook. Maar je bent wel even mooi onderweg geweest.

 

Het is nergens voor nodig om dit werk te willen reduceren tot een betekenis.

 

De schilder toont ook werk dat zich makkelijker laat ‘lezen’, zoals landschappen en portretten. Ze zijn figuratiever en met een groter gebaar gemaakt. Maar eigenlijk zijn ze even poëtisch als het Tory-drieluik en suggereren ze op hun beurt ook allerlei betekenissen, niet in het minst door de teksten die in het beeld zijn verwerkt.

In tegenstelling tot het tere en zoekende werk van Hooghiemstra staat dat van Arno Kramer. Het is enorm groot – er zijn drie werken bij van meer dan 2 x 3 m – en vooral ook heel contrastrijk. De overheersende kleuren zijn zwart en wit, organische vormen worden gecombineerd met mathematische, figuratie gaat samen met abstractie. En alles is titelloos. Tamelijk overdonderend. Vooral ook omdat deze kunst eigenlijk meer ruimte nodig heeft dan Melklokaal te bieden heeft. Je kunt het werk in deze beperkte ruimte nooit in één blik vatten. Dat maakt het lastig om er mee in contact te komen.

De inleider van de middag, antiquaar en galeriehouder, Dick Siersema, had er op zijn beurt de nodige moeite mee. ‘Je herkent bij Arno Kramer meteen allemaal dingen. Maar dan vraag je je af: hoezo staat daar een zwaan, hoezo een haas? Vragen zonder antwoorden. Misschien moet je ook dit werk gewoon ervaren. Stel je ervoor open zonder het meteen te willen analyseren. Eerst ervaren, het weten komt misschien later.’

 

 

‘Oponthoud op doortocht II’ is te zien tot 26 november 2017