Nu niet te zien (1)

DIRK VAN GINKEL – 

Musea en galeries hebben hun deuren tot nader order gesloten. Wat lopen we allemaal mis? In een nieuwe serie geeft de Moanne aandacht aan de gesneefde expositieplannen van kunstinstellingen en hun kunstenaars. Dit keer Galerie Nuweland en Banele Khoza.

Een paar jaar geleden keren Anke en Wiebren Bergsma na een lang verblijf in Zuid-Afrika terug naar Nederland. Ze vestigen zich in een boerderij in Oosterzee die wordt omgebouwd tot een grote galerie. Op het gebied van kunst en design hebben ze een duidelijke missie: aandacht geven aan de creatieve jonge generatie van Zuid-Afrika.

De Bergsma’s, destijds in Zuid-Afrika actief in de filmwereld, zijn onder de indruk geraakt van het elan van de zogeheten free born generatie: designers en kunstenaars die geboren zijn rond de afschaffing van de apartheid en die de vaste wil hebben iets van zichzelf en hun land te maken.

“Het zijn mensen die verder denken dan het mooie plaatje”, zegt Wiebren Bergsma. “Ze scheppen vergezichten van een wereld vol respect, wederzijdse waardering en verbinding. Dat is iets dat ons zo aanspreekt dat we hun werk ook hier willen laten zien. We zijn een galerie met een boodschap.” Zo toonde Galerie Nuweland vorig jaar het werk van Marsi van de Heuvel (1987), een kunstenares die mooie, eigenzinnige bloemstillevens maakt met bemoedigende titels als ‘Chin Up’, Gentle Strength’ en ‘Connect’.

 

“De free born generatie kunstenaars biedt vergezichten van een wereld vol respect, wederzijdse waardering en verbinding.”

 

Kunstenaar-ondernemer
Voor dit voorjaar stond een expositie gepland van de kunstenaar Banele Khoza (1994). Na een studie aan de London International School of Fashion in Johannesburg stapte Khoza over naar de kunstacademie in Pretoria. Hij won een prestigieuze award waaraan een vervolgstudie verbonden was aan de Cité Internationale des Arts in Parijs. Terug in Zuid-Afrika kreeg hij diverse solo-exposities, organiseerde zelf groepstentoonstellingen en werd een van de curatoren van de kunstbeurs Art Joburg. Ook heeft hij er een eigen galerie. En Zeitz MOCAA, het museum voor eigentijdse kunst in Kaapstad, heeft werk van hem in de collectie.

Khoza is een kunstenaar die op een traditionele manier werkt. Hij schildert achter een ezel met acryl op papier of doek. Bij voorkeur portretten. Maar verder zou je hem heel eigentijds kunnen noemen. Anders dan anderen laat hij zich niet vertegenwoordigen door een vaste galerie, maar bouwt hij via social media zelf gestaag aan zijn ‘image’. Hij laat niet alleen afbeeldingen van zijn werk zien, maar verbindt zijn kunst met zijn dagelijks leven: hij vertelt erbij wat hij meemaakt, voelt, wenst. Khoza is kunstenaar en ondernemer. Hij wordt wel de eerste ‘post-gallery artist’ van Johannesburg genoemd.

 

‘The Boys I have Liked’
Een van Khoza’s belangrijkste soloexposities tot nu toe is ‘LGBTQI+: Banele Khoza’ in Zeitz MOCAA. Deze titel – die verwijst naar Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer, Intersex – maakt duidelijk dat Khoza’s schilderwerk zich concentreert rond gender-issues. De expositie die Galerie Nuweland had willen tonen, sluit daarbij aan. In ‘The Boys I have Liked’ doet Khoza aan de hand van een reeks geschilderde koppen verslag van de ontmoetingen die hij heeft gehad met mannen. Wiebren Bergsma: “Zijn werk kun je zien in het verlengde van Tinder: het speed-daten met partners opgedaan in de digitale wereld verbeeldt hij in zijn werk.”

Khoza schildert geen herkenbare portretten. Door de vervloeiende, aquarelachtige effecten die hij creëert, lijkt hij vooral de sfeer van een ontmoeting weer te willen geven. Zijn spontaan geschilderde koppen representeren eerder een stemming: ze staan voor belangstelling, verveling, verongelijktheid, sensualiteit …

 

Khoza’s spontaan geschilderde koppen representeren vooral een stemming: belangstelling, verveling, verongelijktheid, sensualiteit …

 

Wiebren Bergsma vertelt dat de expositie van Khoza de opmaat had moeten zijn tot een grote groepsexpositie in de zomer: Another Kind of Holy. “We hebben ons vorig jaar gepresenteerd op de kunstbeurzen in Parijs en Rotterdam. En ons plan was om met de Khoza-expositie niet alleen het Friese maar ook het randstedelijk publiek hierheen te halen. Khoza is echt een voorman van een nieuwe generatie van Afrikaanse kunstenaar-ondernemers, die hun eigen weg zoeken, zelf een galerie beginnen, de protestfase voorbij zijn en aan een nieuwe, vrije samenleving willen bouwen. Dat spreekt veel mensen aan.”

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.