‘Mei it in bytsje lichter, asjeblyft?’

BART KINGMA – 

It gelok en in fersyk fan Inez Timmer
Inez Timmer (1955) timmert stevich oan de Fryske dyk, sûnt se goed seis jier lyn besleat om har ynternasjonale karriêre te kombinearjen mei in bestean as artyste yn it heitelân. Har timmerwurk bestiet út sjongen, aktearjen en fermeitsjen. Mar it bouwurk is noait klear. Der moat aloan bytimmere wurde om alle kearen wer publyk te lûken. En dat docht se, mei in yndrukwekkende bak enerzjy, kreativiteit en optimisme. Dat jout gelok, mar soms ek in minne dei. Want it giet noait fansels.

Bart Kingma (1970) hat oan in pear fan Inez’ produksjes meiwurke as regisseur of skriptbegelieder. Tegearre prate se in jûn lang oer de dreamen fan de artyste dy’t it leafst har eigen gong giet, mar har soms fertwivele ôffreget wêrom’t se nergens by heart.

‘As ik it net mear kin, lit my dan gean.’
Inez sjongt.
‘Dizze rigel sit my al in skoft yn ‘e holle. Ik wol dêr nochris wat mei dwaan. Mar it is noch mar in flarde.’

We hawwe betocht dat we jûn tegearre in liettekst skriuwe sille. In tekst wêrmei’t Inez de wrâld hearre lit wat se noch te fertellen hat. Mar wêr te begjinnen?
‘As ik it net mear kin, lit my dan gean.’

 

Dus eins moatte we op basis fan dy iene rigel in folsleine tekst meitsje.
‘Ja, dat soe miskien wol wat wêze.’
Mar hiel entûsjast klinkt it noch net.

Inez’ hûs hâldt it midden tusken in smûke wente en in opslachromte foar dekôrstikken, posters, klean en watfoar attributen se ek mar brûkt yn har foarstellingen. ‘Vijf minuten voor aanvang!’ is har autobiografyske show, wêryn’t se frijút fertelt oer har kleurrike libben as musicalstjer. Tagelyk spilet se tegearre mei Tseard Nauta it literêre harkspul ‘Leafdesbrieven’, toert se troch it lân mei ‘Mademoiselle Chanel’, jout se noch altyd lêzingen oer Lili Marleen, fermakket se publyk mei in ‘Avondje Inez’ en levert se op bestelling kabareteske bydragen op byienkomsten.

Stik foar stik gjin optredens om finansjeel mei binnen te rinnen, mar troch al dy ballen yn ‘e loft te hâlden, slagget it aardich om oerein te bliuwen. En aldergelokst is der sa no en dan noch in grutte musical dêr’t se yn skitterje kin. Ferline jier stie se yn Dútslân en Eastenryk yn ‘Junglebook’, ‘My Fair Lady’ en ‘Heidi’. Sa’t se yn de ôfrûne 25 jier yn safolle grutte musicals spile hat, meastentiids Dútsktalich.

Mar no, sittend oan har houten keukentafel, hat se noch in waarme gloede op ‘e wangen fan de ôfrûne wiken. It hichtepunt. De moaiste produksje ea. ‘A little night music’ fan de Nederlandse Reisopera. De musical krige goudomrâne resinsjes, Inez mocht alle lof yn ûntfangst nimme. Mar foaral de geweldige sfear wêryn’t de show ta stân kaam, dêr kin se mei al har ûnderfining noch hast altyd net oer út. Ien waarme tekken fan leafde. Tusken de akteurs ûnderling en tusken de folsleine cast en crew. ‘Sa ha ‘k dat noch noait meimakke’, seit se sêft. ‘Once in a lifetime, dat alles sa op syn plak falt. Foarige wike wie de lêste foarstelling, en ik mis it no al ferskuorrend.’

Justerjûn spile se ‘Leafdesbrieven’ yn de bibleteek fan Kollum. Dêr wienen noch gjin tsien man.

‘Ik wist dat de falhichte grut wie, nei “A little night music”. Mar it is enoarm frustrearjend. Je hoopje sa dat sa’n súkses in kear syn wjerslach hat op dy oare produksjes. Mar sa wurket it dus net.’

 

Hoe soest wolle dat it wol wurket, dan?
‘Ik soe wolle dat der ris soks ûntstean soe as in merk “Inez”. Dat minsken witte dat “Inez” stiet foar kwaliteit en fakmanskip. Oft it no in musical is, in lêzing of ferdivedaasje.’

 

Dat is mar in hantsjefol akteurs gund, dat it publyk op de namme ôfkomt.
‘Wit ik. En ik wol dêr ek net oer seure. Ik bin hartstikke gelokkich mei hoe’t it giet en hoe’t ik libje kin. Mar sa no en dan sit der ris in minne dei tusken, en dan tink ik: wêrom moat ik it allegear sa allinnich dwaan, wêrom hear ik nergens by, wêrom giet it noait ris in kear fansels? Mei it sa no en dan ris in bytsje lichter, asjeblyft?’

 

Wêr soest by hearre wolle?
Inez tinkt lang nei. ‘Us heit wraksele dêr froeger ek al mei om. Hy woe der yn it doarp by hearre, by de biljertklup, by de oaren. Mar tagelyk woed er dat ek wer krekt nét.’

 

En as we it doarp no ris ferfange troch Fryslân, de biljertklup troch de Fryske kultuerklup, en dyn heit troch dysels …
‘Ja. Presys dat. Ik haw altyd ferlangen om derby te hearren. By Tryater, by Pier21, by “Under de toer”, by al dy klupkes hjir. En dat slagget net. Ik wit net wêrom. En tagelyk tink ik: miskien wol ik der út soarte ek wol krekt nét by hearre.’

 

Miskien hasto ek wol krekt net genôch Fryske nêsthierren oan dy kleven. Do rûkst wat te min nei Rink van der Velde, om it sa mar ris út te drukken.
‘Miskien is it dat wol, ja. En it stomme is dat ik hieltyd twivelje oft ik dêr no bliid mei bin of net. Mar ik soe sa graach wolle dat se my in kear belje mei “we hawwe in stik foar dy”.’

 

Do bist lestich te pleatsen, foar produsinten en publyk. Wat bisto no eins: in musicalsjongeres, in jazzsjongeres, chansonniêre, aktrise, kabaretiêre?
‘Ja, dat is lestich. Dêr moatst frede mei slute, mei datst net ien ding bist. Dat bin ik dus allegear.’

 

De konsekwinsje dêrfan is datst net gau frege wurdst, omdatst gjin heldere ‘kleur’ hast. En dat it dus noait licht gean sil.
‘Nee. En dan betinke je soms bokkesprongen.’

 

Lykas?
‘Ik ha my opjûn foar “The voice of Holland”.’

 

Hahaha, nee!
‘Ja, echt. “The voice senior”. Ik bin troch de earste foarronde hinne.’

 

Mar Inez, wêrom?!
‘Ik ha dêr neat mei te ferliezen. Wol te winnen. Bekendheid.’

 

Bist net bang foar reputaasjeskea?
‘Nee, ik tink echt dat it helpe kin. Ik wol dat minsken my, it merk “Inez”, herkenne en omearmje. Dat ik net mear oeren oan de telefoan hoech te sitten om myn eigen foarstellingen te ferkeapjen.’

 

Mar júst ast bekend bist, wolle minsken presys witte wat se fan dy ferwachtsje kinne. Peter Buwalda neamde dat ‘het onzichtbare contract’ dat hy nei it súkses fan syn romandebút Bonita Avenue sleat mei syn lêzers: it twadde boek moást no in selde soart boek wurde. It publyk wol dúdlikens.
‘Ja, dat is de dúdlikens dy’t ik se net jaan kin.’

 

Wat wolst se wol jaan? Watfoar plannen hast noch?
‘Eins wol ‘k gewoan trochgean mei wat ik doch. Moaie foarstellingen meitsje, bysûndere ferhalen fertelle. Licht, mei sa no en dan wat krûmeltsjes gif deryn.’

Mei ús liettekst binne we yntusken noch niks opsketten. Utsein dy iene rigel stiet der noch neat op papier.

 

Mar dat iene ferhaal dêr’tst dyn libben lang al fan dreamst om noch in kear del te setten?
It bliuwt lang stil.
‘Nee, dat haw ik net, leau ik. Mar it moat yn alle gefallen posityf wêze. Datst dyn lok yn eigen hân hast, sels kieze kinst foar it paad datst gean wolst.’

 

Dyn autobiografyske ‘Vijf minuten voor aanvang!’ begjint krekt oarsom: mei jim heit dy’t himsels tekoart docht.
‘It slagge heit net om syn lok yn eigen hân te nimmen, hy siet fêst yn de ûnmacht om te kiezen wat er kieze woe. Dat hat him depressyf makke en ta syn selsmoard laat. Foar my wie syn dea de raket dy’t my lansearre yn de rjochting fan muzyk en teäter. Dwaan watst it leafste dochst. Ik seach hoe’t it mei dy ôfrinne kin ast dat net dochst. Sûnder dy konfrontaasje wie ‘k miskien hingjen bleaun yn myn bestean as learares, dat ik doe hie.’

 

En jim mem?
‘Mem is in pear jier lyn ferstoarn. Alzheimer. In swiere gong, dy sykte. Foaral foar myn broer, dy’t jierrenlang alles foar har dien hat. It is sa ferskriklik om te sjen hoe’t minsken stikken gean oan dy sykte. Dat wol iksels perfoarst net.’

 

Yn ’t foar moat de spuit deryn?
‘Ja, beslist. Ik wol net as in ferwarde keamerplant … freeslik. As ik dat oankommen fiel, lit ik my hielendal folrinne yn Laplân en dan in lange kuier troch de snie yn de froastnacht. Oant alles der net mear is.’

Inez nimt in flinke swolch fan de Riesling dy’t op tafel stiet, komt dan oerein en skarrelt nei de laptop ta. Eefkes letter rûgelt der in stik papier fan de printer, dat se op tafel leit. It is in folsleine liettekst. De earste rigel:

‘As ik it net mear wit, lit my dan gean.’

 

Hiest ‘m al klear.
Inez glimket wat skruten. ‘Dit haw ik skreaun, ynspirearre troch wat ik meimakke fan ús mem. En fan Bertus Klazinga, myn grutte artistike freon dy’t deselde gong gean moast nei syn ein ta. Wylst krekt hy de moaiste teksten foar my skriuwe koe, en my stimulearre om in plaat te meitsjen. It is sa slim, sa’n ein. Ik wol dat net.’

 

En oant dy tiid moatte we de lichtheid sykje.
‘Dat dogge we.’

 

 

 

Inez Timmer

 

Lit my gean 

As ik it net mear wit, lit my dan gean

As ik dy net mear ken, lit my dan gean

As ik dyn namme net mear sis

as ik net mear by dy lis

lit my dan gean, lit my dan gean

As ik de tiid kwyt bin, lit my dan gean

As ik de dagen sykje, lit my gean

Frij as in fûgel wol ik fleane, as in hynder galoppearje

As ik it net mear wit, lit my dan gean

Ik wol gjin eangsten ha

Ik wol net sykje

Ik wol gjin dreamen ha

dy’t ik net begryp

Kap myn trossen troch

Helje myn anker heech

en sis myn skip farwol

Meitsje my frij

Snij myn boeien los

Iepenje myn ferlies

Jou my in lêste tút

en lit my gean

Ik nim dyn skuldgefoel

mei op myn lêste reis

Ik lit dy tankberens

Lit do my gean

Krekt as in luchtballon

foarby de hoarizon

binne wy fûgelfrij

Lit do my gean

‘k Bliuw altyd ticht by dy

oan eltse grins foarby

Ik bliuw in part fan dy

Mar lit my gean

En as ik it net mear wit, lit my dan gean

As ik dy net mear ken, lit my dan gean

As ik dyn namme net mear sis

as ik net mear by dy lis

lit my dan gean, lit my dan gean

                 

 

Dit ynterview stie earder yn ‘de Moanne’ nûmer 2, 2019