It krystmiel

MINDERT WIJNSTRA – 

Op in kâlde dei yn it lêst fan desimber brocht de foks in besite oan syn freon de hoanne.

Bôke siet iensum en allinnich op stôk. Rein seach ris om him hinne. It hinnehok lei der leech en ferlitten by. Dêr waard er net fleuriger fan.

‘Ik ha fan ’t jier as mâle Jan yn ’e hinnen omslein’, sei Rein, ‘dêr ha ’k no spyt fan.’

‘Berou komt nei de sûnde’, sei Bôke.

‘Ja’, knikte Rein, ‘it muoit my wier. Mei de krystdagen yn sicht wurd ik altyd wat mankelyk. Sterker noch – ik sil ’t dy earlik sizze – ik ha ’t der dreech mei. Komsto de feestdagen wat troch?’

‘Och’, suchte Bôke, ‘it is stil hjir. Ik ha net folle mear te dwaan.’

‘Dêr wie ’k al bang foar’, knikte Rein, ‘dêrom woe ’k dy útnoegje foar it krystmiel by my thús. Om wat goed te meitsjen. Earste krystdei, kinst dan?’

‘Goed’, knikte Bôke, ‘dat is aardich fan dy. Komme der noch mear?’

‘Kalkoen ha ’k ek frege en de krielhintsjes fan hjirneist.’

‘Dat is oars myn soarte net’, sei Bôke, ‘mar dêr moat ik my dan mar oerhinne sette. It giet om de krystgedachte op ’t lêst, is ’t n’t wier?’

‘Ja’, suchte Rein, ‘it is it feest fan frede. Ik ferwachtsje dy om seis oere jûns.’

 

Earste krystdei wie it in drokte fan belang yn ’e foksehoale. Rein makke der wurk fan. Hy helle fan alles yn ’e hûs, se soene net te min ha. Hy struide rojaal grit oer de grûn, sette rogge- en weetkerrels yn skjinne bakjes op ’e tafel, in pear skaaltsjes wetter derby, en hy stiek ek noch in kearske op. Fan spjirretûken hie er in mânske krystkrâns teard. Dy hong er bûten oan ’e foardoar as teken dat hjir goed folk wenne.

De gasten wiene ûnder de yndruk fan safolle gastfrijens. Elk krige in plak oan ’e tafel, Kalkoen en Bôke beide op in ein, de krielhintsjes gesellich tusken harren yn. Dy woene fuort mar oanfalle, mar dêr striek Rein in skoatteltsje foar. ‘Lit ús der in sfearfol feest fan meitsje’, sei er, ‘ik woe graach begjinne mei in minút stilte om te betinken wa’t ús dit jier allegearre ûntfallen binne.’

Bôke koe de eagen net droech hâlde. ‘Acht wyfkes bin ’k kwytrekke’, snottere de hoanne, ‘achtfâldich widner bin ’k no, jim meie it wol witte. Dan binne sokke feestdagen dûbeld dreech.’

Rein naam in slokje wetter, skrabe de kiel en sei: ‘Wy moatte earst mar even sjonge meiinoar. Ik stel foar – spesjaal foar Bôke – om te begjinnen mei Stille acht, Hillige acht, de wize kenne jim wol.’

Der waard mei ynmoed songen, mearstimmich. Allinnich Kalkoen keakele der wat falsk boppe-út. Dêr ergeren de oaren har oan, mar se lieten har net fan ’e wize bringe en namen it hiele krystrepertoire troch oant en mei In Excelsis Deo. Bôke song mei triennen yn ’e eagen oan ien tried wei ‘In Excelsis dea’, mar hy fleure wer op doe’t se ta beslút ek noch De Bisteboel fan Omke Roel en It lot fan Tea diene. Kalkoen woe as útsmiter graach noch even Knoopkes sjonge, it leafst allinnich, want hy koe it hiele liet út ’e holle, mar dêr woene de oaren neat fan witte.

De foks sei dat it no tiid wie om oan te fallen en gong njonken Bôke oan tafel sitten. Dy haffele al gau yn ’e roggekerrels om. It griisde Rein oan. Hy hie al trije dagen gjin iten hân. De mage rammele him derfan, mar dat hinnefoer koe er út noch yn net troch de strôte krije. Kalkoen wol. Dy hie syn eigen pantsje al leech en pikte no driftich yn ’e bakjes fan de krielhintsjes om.

‘Kalkoen is ferfelend’, flústere Rein, ‘hy bedjert ús hiele feest. Ik sil him aanst even apart nimme.’

‘Doch dat’, sei Bôke, ‘ik krij pineholle fan dat bist.’

Nei it iten en it gebed setten se opnij út ein mei krystlieten. Se songen as klysters. It iene liet helle it oare út. By Wêr bisto krige Bôke it wer te krap, mar De Wâldsang joech him nije krêft en by It Heitelân begûn er sels mei in krielhintsje oer de flier te swieren. De stimming kaam der no aardich yn, se waarden wat langer wat losser. Allinnich Kalkoen wist him gjin hâlding te jaan. Doe’t er ek noch begûn te lêbjen oer Hintsje Kokkelintsje wie Rein syn geduld op. “Kom do mar mei nei de keuken’, sei er, ‘ik moat even mei dy prate.’

It waard in heftich petear. De oare bisten koene troch de doar hinne hearre dat it der raar om en ta gong. Kalkoen raasde moard en brân, mar Rein krige him stil.

‘Sa’, sei er, doe’t er der wer ynkaam, ‘ik ha him goed de wierheid sein. Hy is lytsman no, wy sjogge him hjir jûn net wer. Hy past net yn ’e groep, fyn ik, hy bedjert it foar ús allegear.’

De krielhintsjes wiene wat oanslein fan it trelit. De wille fan it sjongen wie oer. Bôke besocht mei it foardragen fan De Ballade fan Longerhou om de stimming der wer yn te bringen, mar it woe gjin echt feest mear wurde. Se ieten noch in neigesetsje en doe makke Rein der mar in ein oan. Sêd en foldien sette elkenien ôf. It hie doch in moaie krystjûn west.

Doe’t se foar it keukensrút lâns rûnen, seagen se dat Rein in grutte panne op it fjoer stean hie.

‘Hea’, sei Bôke, ‘soe der oars noch mear te iten west ha?’

 

Dit ferhaal stie earder yn ‘de Moanne’ nûmer 9, 2003