Illustere figuren: We hebben allemaal een moraaltje

ELSKE SCHOTANUS –

Buiten hangen de vlaggen halfstok, binnen brengt het theatercollectief Illustere Figuren de try-out van de voorstelling Lone Wolves blaffen niet. Het is 4 mei en onderweg naar het Tryatergebouw denk ik na over verschillen en overeenkomsten tussen het nazigeweld in concentratie- en vernietigingskampen dat in de oorlog miljoenen slachtoffers eiste en de Lone Wolve, de in zijn eentje opererende terrorist die evenzeer zijn slachtoffers eist. Ontaarde het denken over de Ariër als Übermensch, de rassenleer en de daarop gefundeerde Neurenberger rassenwetten in de ambtelijk bureaucratisch georganiseerde massale uitroeiing van onder meer de Joden binnen een politiek systeem, ook terroristische aanslagen door Lone Wolves zijn vaak politiek gemotiveerd. Wat mensen als Anders Breivik, de Noor die 77 mensenlevens op zijn geweten heeft, bezielt, dat is wat het collectief, bestaande uit Thomas van Ek, Raymond Muller, Joeso Peters, Zen Roorda, Joachim Rümke en Tim Verbeek intrigeert en voor het voetlicht brengt.

 

Hoe serieus het onderwerp ook, met een big smile zit ik in de zaal en schiet ik in de lach om het kromme Fries van Joeso Peters als Take die, bij een concert van Marco Borsato, een bomgordel om, van Frommeltsje te horen krijgt dat zij ‘swier’ is.

 

Lone Wolves blaffen niet blijkt een voorstelling waarin de spelers veelal zichzelf spelen. Zo laat men, als het begint – of voor het begint – na elkaar gekscherend voor te hebben gesteld, weten dat de toeschouwer na afloop gewoon nog zichzelf zal zijn. Het stuk zal geen enkele invloed op uw denken hebben, een onderwerp waar het zestal aan het eind – of na afloop – op terugkomt in een onderlinge discussie over de impact dat theater op het publiek zou kunnen of willen hebben. ‘Heftig’, ‘stof tot nadenken’, ‘goed gespeeld’, dat zijn de voorspelbare reacties, maar impact?

Zou ik zelf tot een terroristische daad kunnen komen, vragen de mannen zich af. Er is een vragenlijst: handelen de zes vanuit emotie? Voor wie geldt dat het meest? Kun je je impulsen inhouden? Impulsen zijn er vele. Zit je aan tafel met iemand op wie je niet bijster gesteld bent, is er dan niet even die neiging hem de gloeiendhete koffie in het gezicht te smijten? En de huilbaby in de trein, zou je die niet, hop, zo door het raam willen gooien?

Hoe serieus het onderwerp ook, met een big smile zit ik in de zaal en schiet ik in de lach om het kromme Fries van Joeso Peters als Take die, bij een concert van Marco Borsato, een bomgordel om, van Frommeltsje te horen krijgt dat zij ‘swier’ is. Om de piepende schoenen wanneer de spelers als ridders te paard over het toneel hippen. Om Tim Verbeek die als Petrus vanuit een wolk opdoemt en verbaasd uitroept: ‘So viele heute …’ Maar wat te doen met degene die een aanslag op Hitler en zijn trawanten pleegt? Is het een held? Of blijf je van iemands leven af, wie het ook is? En wie ben jij om daarover te oordelen?

Ook over de rol van de media gaat het, gezien vanuit de optiek van de aanslagpleger. Racist, xenofoob, extreem-rechts, er zijn allerlei etiketten, maar is hij, de terrorist, niet éígenlijk de Verlosser? “Wij hebben allemaal een moraaltje” en zo’n ‘moraaltje’ kan uitmonden in een manifest, zoals dat van Thomas (van Ek), dat onder de toeschouwers wordt verspreid. Het telt 10 regels, waarvan de laatste luidt: “Bij twijfel: NIET ZO FOKKING MOEILIJK DOEN.” Gaat het bij een dergelijk manifest nog om de inhoud, het is de vorm – een aanslag, tientallen doden – die de aandacht opeist.

Ook visueel is Lone Wolves blaffen niet aantrekkelijk. Een lamp in plaats van een spotlight gebruiken. Een speler met een camera voor de ogen, zodat, wat hij ziet op de achtergrond wordt geprojecteerd, vooral indruk makend wanneer Raymond Muller een verwarde haatmonoloog vanuit de psyche van een potentiële terrorist houdt en zijn gezicht in close-up op het doek te zien is.

Het verschijnsel Lone Wolves kent vele aspecten en daarmee brengen de Illustere Figuren een intrigerend theatraal onderzoek. Als voorspeld neemt de bezoeker zichzelf, na afloop, mee naar huis. Een beetje rijker geworden, maar impact? Een volgende aanslag door een nu nog onbekende Lone Wolve is onontkoombaar.

 

‘Lone Wolves blaffen niet’ door Illustere figuren nog te zien op: 13, 14 en 18 mei. Zie ook http://illusterefiguren.nl

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.