‘Een pot met goud’
WENDY KENNEDY –
Kreatyf multytalint Koen Haringa (34) fielt him thús yn Ljouwert, yn Fryslân. Hy hie fan tefoaren nea foarsizze kind dat hy yn de kultuerwrâld telâne komme soe. Hy is de baas fan poppoadium Asteriks yn Ljouwert, ien fan de oprjochters fan brûsplak de Stadsoase, betinker fan Mooiedingenmakers en ien fan de grûnlizzers fan festival Welcome to the Village.
It skeelde net folle of it wie allegearre hiel oars rûn. Dan wie Haringa no miskien wol sportdosint op in skoalle. ‘Ik was een slechte leerling en wist lange tijd niet wat ik wilde. Ik heb allerlei opleidingen gedaan, zo heb ik het CIOS bijna afgemaakt. Uiteindelijk ben ik onder dwang van mijn beste vriend Arjan Pijpker aan de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV) begonnen. Hij had dat voor me uitgezocht omdat het goed bij me zou passen: cultuur, het omgaan met mensen en het organiseren van dingen.’ Syn earste staazje is by poppoadium Het Bolwerk yn Snits. ‘Hier ontdekte ik een pot met goud. Ik mocht een concert van het Rosenberg Trio produceren. Hierbij mocht ik veel keuzes zelf maken en uitvoeren, zoals dat het een zitconcert moest worden en dat de bierviltjes heel netjes neergelegd moesten worden in plaats van at random. Het pakte mooi uit allemaal: ik was zó trots op wat ik had neergezet.’
‘Ik zie vrienden ontmoedigd raken als er weer eens creatievelingen van buiten Friesland worden ingevlogen, terwijl hier ook genoeg keus is.’
It waard hieltyd dúdliker foar him wat er woe en hy socht dat mear en mear op. Syn folgjende staazje is by it net mear besteande keunstesintrum Parnas yn Ljouwert. Hy rjochtet dêr in jongereinlab op. ‘Iedere vrijdag gaven we het pand aan een groep jongeren, die gebruik mochten maken van alle instrumenten. In ruil hiervoor moesten ze tijdens programma-avonden presenteren waar ze mee bezig waren; dat waren muziekoptredens en theatervoorstellingen. Daar was veel animo voor. Dat zagen ze bij Asteriks en ik werd gevraagd om hier de pr te doen. Niet veel later, in 2014, heb ik samen met Peter Dijkstra, Stephanie Kemper en Denise Hendriks de directie overgenomen van de oude garde: van Sjoerd Bootsma, Paul van Berlo en Peter Reen.’
Sûnt dy tiid is der in soad gebeurd. Sa hat Asteriks al langer as in jier gjin fêst plak mear. ‘In de Blokhuispoort hadden we lange tijd een mooie plek, waar weinig bemoeienis met ons was. Dat veranderde toen Boei erin kwam.’ Dy organisaasje naam de restauraasje fan de Blokhúspoarte op him. ‘De huurprijs werd hoger en er werd meer gewezen op regels. Vele huurders vertrokken en er bleef maar weinig over van de creatieve broedplek die de Blokhuispoort ooit was: de plek waar Welcome to the Village bij de koffie-automaat is ontstaan.’
Asteriks makket him op foar in grut avontuer sûnder fêst plak. In perioade fan eksperimintearjen, mar wol mei as úteinlike doel wer in fêst plak. Se programmearje yn Zalen Schaaf, Tryater, De Koperen Tún en De Kanselarij. ‘Deze periode voelt als in between jobs. Het is leuk om even de tijd te hebben om je te heroriënteren als je het positief bekijkt, maar op een gegeven moment wil je aan de slag in een eigen ruimte met een eigen ritme.’ Der binne al ferskate plakken foarbykommen, mar alle kearen rint it op neat út: fan it kultureel brûsplak Cornelis Troost Atelier, it âlde postsortearsintrum oant yndustryterreinen en it âlde Leger des Heilsgebou. Op it stuit binne se dwaande mei in nij plak, mar dêr wol Haringa noch neat oer kwyt.
‘Iedere keer als we in de finale zitten, loopt het op niets uit. De gemeente staat helemaal achter ons, maar als het op vergunningen en regels aankomt, dan is er weinig mogelijk. Of we benaderen de eigenaar van een pand die niet te bereiken is, niet reageert of geen gedoe wil.’ Neffens Haringa moat dizze situaasje net te lang duorje. ‘Het iedere keer op een andere plek produceren is een uitputtingsslag. We moeten binnen nu en een jaar een vaste plek hebben. Als dat niet het geval is, kan ik me best voorstellen dat we Asteriks als producerende organisatie even in de ijskast zetten.’
Haringa is net benaud om ergens tsjinoan te skoppen mei as doel foarút te kommen. ‘Die straatvechtersmentaliteit komt door de familie waar ik uit kom. Ik werd geboren in een grote familie, maar rond mijn vijftiende was die veel kleiner geworden. Zo is mijn vader overleden toen ik tien jaar oud was, waardoor je toch anders naar de wereld kijkt dan leeftijdsgenoten. Dat heeft mijn manier van in het leven en werk staan voor een groot deel gevormd. Het maakt me niet uit of ik denk dat ik iets kan of niet, ik doe het gewoon.’
In goed foarbyld is de perioade doe’t hy foar it Noardlik Filmfestival wurke. Hy hat dêr in skoftke de marketing dien. ‘Ik ben begonnen met het plukken van laaghangend fruit, zoals het gebruikmaken van social media. Het jaar erna ging ik bezig met dingen die lastiger waren, zoals de kaartverkoop, die alleen fysiek plaatsvond. Ik heb me toen hard gemaakt om dat ook digitaal te gaan doen. Ik was echt een ambassadeur voor vernieuwing.’ Nei in skoftke falt der minder en minder te fernijen en slacht de sleur ta, en wurdt er ûnrêstich. Dan is it tiid foar wat nijs.
Foar Asteriks lit dat nije no al lang op him wachtsje. Se geane oant no ta noch gewoan troch op ferskate plakken, sa as yn Neushoorn, lêsten yn febrewaris. Se hawwe doe foar in dikke wike it leechsteande kafee oernommen en omdoopt ta kafee De Stroper. Dochs moat Haringa der net oan tinke om dat as thúsbasis te hawwen. ‘In een plaats als Leeuwarden horen zowel Neushoorn als Asteriks thuis. Je moet Neushoorn zien als het kernpodium dat zich richt op de mainstream, zoals Douwe Bob, terwijl Asteriks zich op de underground richt. Dat betekent meer een niche zoals de rauwere gitaarbandjes of de rauwere hiphop en muziek die nog niet zo bekend is, zoals De Staat voordat ze groot werden. We zijn met zijn allen een ladder aan het bouwen. Daar hoort eveneens Zalen Schaaf op, die zich richt op coverbands. Ook de Westerkerk heeft plek op de ladder, met als focus intiemere optredens zoals die van singer-songwriters.’
Haringa leit út dat it foaral foar artysten belangryk is dat der in grut ferskaat oan poadia is. ‘Als je als artiest (inter)nationaal in opkomst bent, dan kom je naar Asteriks, waar je aan je fanbase kunt bouwen. Een volgende keer kom je terug in een grotere zaal in Neushoorn of op een festival. Dit was het geval met onder andere Jungle by Night, Thomas Azier en De Staat. Toch wordt Leeuwarden door grote artiesten bijna niet meegenomen in tourplanningen. Het is daarom van groot belang om je als Leeuwarden te positioneren als stad met mogelijkheden voor een artiest. Hierbij hebben Neushoorn en Asteriks elkaar nodig.’ Haringa tinkt dat der genôch publyk is. ‘Leeuwarden is de hoofdstad van de provincie. Als ieder podium een duidelijk profiel ontwikkelt, kun je ook publiek van buiten Leeuwarden trekken.’
Grins hat wol in grut ferskaat oan poadia, mei De Oosterpoort, Vera en Simplon. Dochs fynt Haringa dat we net te bot nei Grins sjen moatte. ‘Groningen is een stuk volwassener en heeft een van de beste poppodia van ons land.’ Neffens Haringa moat Ljouwert ’m just ûnderskiede troch de klam te lizzen op it makkersklimaat. ‘We hebben hier veel creatieve opleidingen, zoals de Academie voor Popcultuur en D’Drive. Maar van deze vormgevers, fotografen, muzikanten, kunstenaars, marketeers en organisatoren zie je weinig terug. Door deze makers het vertrouwen te geven om samen dingen uit te proberen, krijg je een levendig makersklimaat. Geef ze maar de sleutel van een braakliggend terrein of een leeg gebouw en laat ze losgaan.’ Neffens Haringa is in libbendich makkersklimaat fan grut belang foar Ljouwert. ‘De creatieve industrie zorgt voor een innovatief klimaat en voor levendigheid in de stad door evenementen en exposities.’
In goed foarbyld fan sa’n brûsplak is de Stadsoase, in inisjatyf fan Asteriks. De Stadsoase is in tydlik plak dêr’t jonge makkers elkoar treffe en harren wurk sjen litte kinne. De earste kear wie yn 2018 en fûn plak yn de tún fan it eardere Aegongebou, tsjinoer it stasjon fan Ljouwert, dat doe noch leech stie. Fiif wykeinen lang koene kreativelingen en oare belanghawwers dêr terjochte. Foarich jier wie it by Neushoorn en dit jier is it de winsk om de Stadsoase yn it Spoordokgebiet, by de westlike ynfalswei fan de stêd, te organisearjen.
Neffens Haringa is der in soad kreatyf talint yn Fryslân, mar is dat dus net altyd goed sichtber en wurdt der hast neat mei dien. ‘Ik zie vrienden ontmoedigd raken als er weer eens creatievelingen van buiten Friesland worden ingevlogen, terwijl hier ook genoeg keus is.’ Dat hat foar Haringa de oanlieding west foar it opsetten fan Mooiedingenmakers. ‘We willen creatief talent meer lokaal aan het werk krijgen en tegelijkertijd de creatieve industrie hier verstevigen en professionaliseren. Vorig jaar hebben we een grote enquête gehouden onder zzp’ers. Hierdoor hebben we nu een goed beeld van waar behoefte aan is. Hier willen we steun bieden zoals bij het bepalen van een goede uurprijs, het adviseren over een goed boekhoudprogramma of hoe je verzekeringen afsluit als ondernemer. Sinds kort bieden we een abonnement aan, zodat je als zzp’er gebruik kunt maken van de dingen die we bieden. Ik hoop hiermee het gevoel dat er bij vrienden heerst, dat je naar het westen moet, weg te halen.’
Haringa sels is hiel bliid dat hy yn Fryslân bleaun is. ‘Je kunt hier nog veel meer van betekenis zijn dan in de Randstad. In Friesland heb je nog zoveel leegte. Als ik in Amsterdam was geweest, had ik al mijn dingen niet hoeven beginnen: alles is er al. Daarnaast is het netwerk hier heel gastvrij, zo zit je in no time bij de wethouder aan tafel.’
De fan oarsprong Frjentsjerter fielt him hjir thús en dat besefte hy ergens yn 2018. ‘Ik zat op de trappen van Obe naar het straatkaatsen te kijken. Ik had een kater en zat heel langzaam een broodje te eten. Het viel me op dat mensen die ik van vroeger kende uit Franeker meededen en ik luisterde mee. Ik zat te genieten van deze cultuur: het amicale en het uit de tent lokken van het andere team. Ik dacht toen: wat vind ik het leuk om hier te wonen, het was echt zo’n oergevoel. Wat ik hier heb meegemaakt en opgebouwd, bindt me aan de plaats en aan de cultuur.’
Dat is ek wat him driuwt. Hy sjocht syn wurk dan ek net as syn wurk. ‘Cultuur is het allerbelangrijkst in de maatschappij. Niet alleen cultuurprogrammering, maar nog meer de manier waarop alles tot stand komt: hoe we eten of elkaar groeten.’ Hy fynt dat Fryslân ’m folle better profilearje kin mei syn kultuer, mar wol op in wize dy’t by dizze tiid past. ‘We leven in de Friese paradox: we zijn het armst, maar de mensen zijn hier tegelijkertijd schijnbaar het gelukkigst van het hele land. We zouden van de periferie een kracht moeten maken. We vieren hier veel dingen: de menselijke maat, de nabijheid van de natuur en we hebben veel meer mogelijkheden om te doen wat we zelf willen. In de Randstad word je geleefd en zijn er zoveel invloeden van buitenaf. Ik zou graag vanuit die vrijgevochtenheid willen investeren in het makersklimaat.’
Dizze bydrage stie earder yn ‘de Moanne’ nûmer 1, 2020