fotografy: Dirk van Ginkel

De kleur van kleur

DIRK VAN GINKEL – 

Friesland kent veel kunstenaars die in alle stilte en afzondering hun werk doen. Dat bleek wel uit de overzichtstentoonstelling Frysk in Museum Belvédère (2018-2019). Zulk goed werk van zoveel onbekende namen. In de serie ‘Talenten in de luwte’ leren we deze kunstenaars beter kennen. Dit is deel 13: Beppie Gielkens.

Aan een van de muren van haar atelier in Broeksterwald hangt een klein schilderijtje van ongeveer 20 x 30 cm. Het is een abstract werk vol met vierkantjes van verschillende kleuren. Meerduidige kleuren zijn het. Behalve blauw, grijs of bruin gaan er, heel verdekt, ook nog andere kleuren in schuil. Ze staan elk voor meer kleur dan je op het eerste gezicht zou denken. De vierkantjes zijn bovendien geen echte vierkantjes, de hoeken zijn niet recht en de buitenvormen zijn allesbehalve strak. Het is alsof je naar een veelkleurig mozaïek kijkt dan onder een laagje water staat, terwijl de wind het oppervlak doet rimpelen. Hoe langer je ernaar kijkt, hoe spannender het wordt.

In het oeuvre van Beppie Gielkens (1942) neemt dit werk een bijzondere plek in. Want dankzij dit kleine schilderijtje werd zij, zonder noemenswaardige vooropleiding, halverwege de jaren zestig aangenomen op de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Een toelating puur op basis van haar surplus aan talent.

 

‘Ik zet kleuren laag over laag over elkaar heen, zodat er vanuit de diepte een levendige dynamiek ontstaat.’

 

‘Het waren mooie jaren, al was ik een vreemde eend in de bijt. Ik wilde graag leren wanneer ik welke verf moest gebruiken en waarom, maar alle anderen wisten dat al. In plaats van ambachtelijk bezig te zijn, werd er door iedereen duchtig gefilosofeerd over wat kunst was en wat het eigenlijk moest zijn. Daar kwam ik niet voor. Wat ik weten wilde, heb ik me allemaal door zelfstudie, experiment en oefening eigen gemaakt. Ik heb op de Akademie wel geleerd om mijn eigen boontjes te doppen en zelf mijn weg uit te stippelen. Daar kun je als kunstenaar heel ver mee komen.’

 

Het licht van Egypte
Beppie Gielkens ging na haar studie reizen. Ze trok vooral naar zuidelijke landen, getroffen als ze was door de kleuren die bij deze landen hoorden. Griekenland, Sicilië, Mali, Marokko en Egypte. Ze maakte die reizen alleen en was telkens een paar maanden achtereen weg. Vooral Egypte drukte een groot stempel op haar werk. Van de abstractie stapte ze daar over naar meer figuratie.

‘Ik was zo gefascineerd door de hiëroglyfen! Wat zouden die betekenen? Ik vond het heerlijk dat ik dat niet wist. Het mysterie van het niet weten. Hele dagen heb ik in de tombes van de koningsgraven in de Vallei der Koningen zitten tekenen. Op mijn hotelkamertje van 2×2 meter – later had ik er een atelier – vertaalde ik mijn tekeningen in temperaschilderingen van soms wel van 2 x 1 meter. Dat heb ik 23 jaar lang gedaan.’

Om in haar onderhoud te voorzien, is ze op zeker moment toeristen gaan rondleiden. Die wilden natuurlijk van haar weten wat die hiëroglyfen betekenden.

‘Toen kon ik dat mysterie niet langer in stand houden, helaas. Maar het heeft me allemaal veel opgeleverd. Egypte inspireerde me tot grote series werken rondom thema’s als De Zonneboot, Offergaven en natuurlijk Hiëroglief. Als mensen mijn werk zagen op tentoonstellingen, dan zeiden ze dat ik het licht van Egypte zo mooi had weten te vangen. En dat ik het wonder van de hiërogliefen in een eigen beeldtaal had weten te verwoorden. Daar kon ik heel blij om zijn. Ik verkocht dat werk ook heel goed op exposities.’

 

‘Ik was zo gefascineerd door de hiëroglyfen! Wat zouden die betekenen? Ik vond het heerlijk dat ik dat niet wist. Het mysterie van het niet weten.’

 

Focus op kleur
Maar hoe gefascineerd Gielkens ook was door de figuratie van Afrikaanse beschavingen, er kwam een moment dat de rek eruit was.

‘Als je series maakt rondom bepaalde thema’s en motieven ben je er na verloop van tijd mee klaar. Zo gaat dat. Daar kwam bij dat ik door het sterk toenemende toerisme in Afrika nergens meer alleen naar binnen mocht en er dus ook niet meer rustig kon werken. Toen, zo rond 2010, ben ik met reizen opgehouden. Ik verloor ook mijn interesse in het figuratieve schilderen. Sindsdien ben ik mij weer helemaal op kleur gaan concentreren, net als vroeger.’

Onlangs had Gielkens een expositie in Melklokaal voor hedendaagse kunst in Heerenveen, waar ze tien recente werken liet zien. De titel van de expositie maakte zonneklaar waar het haar om gaat: ‘De kleur van kleur’.

‘Mijn talent ligt in het werken met kleur. Ik vind het heerlijk om puur en alleen daar mee bezig te zijn. Het onderzoek naar kleur, de uitstraling ervan, de warmte, de koude, het harde, het zachte, het donkere, het lichte… Hoe kleuren op elkaar inwerken, elkaar versterken of afzwakken. Ik zet kleuren over elkaar heen binnen een bepaalde compositie, laag over laag, zodat er vanuit de diepte een levendige dynamiek ontstaat. Emotie ook. Die krijg je niet als je kleuren gewoon naast elkaar zet.’

 

Terug in de luwte
Gielkens heeft in het verleden veel geëxposeerd, in binnen- en buitenland. Daar kwam een eind aan toen ze ophield met reizen. Even later stopte Galerie Eewal in Leeuwarden, die haar vertegenwoordigde. En ook om persoonlijke redenen trad zij niet meer naar buiten. De expositie in Melklokaal was er dus een na een periode van stilte.

‘Het was een vreemde ervaring. Net als vroeger exposeerde ik met abstract werk waarin kleur centraal stond. En net als vroeger wist bijna niemand wie ik was. Heel raar. Het was alsof ik na een jaar of vijftig weer terug was in de luwte waarin ik ooit begon. Het geheugen van veel kunstliefhebbers is kennelijk minder sterk dan je zou verwachten. Dat is jammer, maar ook weer niet heel erg. Ik zit nu in een andere fase van mijn leven. De druk van het moeten exposeren en verkopen is weg. Ik kan in alle rust en vrijheid bezig zijn met mijn onderzoek naar de werking van kleur. Daar word ik heel blij van. En ik ben er nog lang niet klaar mee.’

Op de vloer van het atelier ligt een nieuwe rol katoen, het doek waar Gielkens op werkt. Meer dan genoeg voor ettelijke tientallen nieuwe schilderijen.

Comments
Ien reaksje oan “De kleur van kleur”
  1. Trudie schreef:

    Wat een mooi stukje inkijk in jouw leven, denken, voelen, kijken. Dank je wel voor dit delen. Xxx Trudie

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.