Daar genomineerd voor Pim Zaanstra Award

ELSKE SCHOTANUS – 

Zaterdag 1 december ging Daar. (waar geen mens eerder ging.) in première in het Tryatergebouw in Leeuwarden, een voorstelling van het noordelijk theatercollectief Illustere Figuren. Daar wordt aangekondigd als ‘een hoopvolle jonge jongensvoorstelling over utopisch durven denken. Een ode aan streven, een lofzang op de fantasie’.

Daar is een caleidoscopische voorstelling, een collage van min of meer losse scènes die in allerlei details toch ook weer in elkaar grijpen.

Tim Verbeek, als een niet al te welbespraakte scholier, houdt een boekbespreking over Waterschapsheuvel, het boek van Richard Adams waarin een groep konijnen op zoek gaat naar een andere plek, omdat hun leefwereld wordt bedreigd. ‘En dan is het oorlog en dan is de oorlog over.’ Op die toon. Vervolgens zitten spelers op een bankje, de vraag aan hen luidt: met hoeveel zijn wij hier? Waarop de vier, bloedserieus, gaan tellen hoeveel mensen er in de zaal zitten. De mannen spreken over passie en moed op een dermate slome, trage manier, dat, zou je het als tekst lezen, je deze verveeld weg zou leggen. Zo niet bij Illustere Figuren: het begin van de voorstelling is zo… – wat is het goede woord? melig? – dat het publiek constant in de lach schiet.

Als het gaat om ‘daar, waar geen mens eerder ging’, dan wordt in sneltreinvaart geschetst waar de mens eerder ging. De korte geschiedenis van de wereld, levendig gebracht door Raymond Muller, loopt van Eva die zich laat verleiden door de slang, via conflicten om bezit, het ‘mijn’, via ruilhandel, de komst van het geld, een economische crisis, de opkomst van Hitler, de aanslag op het WTC, War on Terror, naar Trumps ‘We Will Make America Great Again’-getetter. ‘En toen was het oorlog,’ zo vatte Tim Verbeek Waterschapsheuvel samen, ‘en toen was de oorlog over.’ Of niet. De taal staat bol van de –ismen, elkaar vaak bestrijdende ideologieën en stromingen, omgeroepen en geprojecteerd op doorzichtige doeken.

Waar is de plek waar geen mens eerder ging? Aangekondigd als ging het om een film, gaan de mannen de ruimte in op zoek naar andere werelden. Tim Verbeek als kapitein, de anderen als stuurman, navigator, communicator en cadet komen terecht in een ‘zielloos limbo’. Er is een knop: twee rechtopstaande rechthoeken – pauze – ernaast een driehoekje dat naar rechts wijst – play. Het is daar, waar geen mens zou willen zijn.

Of is het ‘Daar, waar geen mens eerder ging’ niet zozeer letterlijk een andere, betere wereld, ergens in de ruimte, maar niets anders dan, figuurlijk, de toekomst? Een toekomst misschien waar bezit is uitgebannen, waar je wat je nodig hebt kunt ‘huren’? Een utopie, een hoopvolle toekomst, een toekomst om naar te streven.

Daar is een caleidoscopische voorstelling, een collage van min of meer losse scènes die in allerlei details toch ook weer in elkaar grijpen. De acteurs stellen elkaar vragen als ‘wat doe jij eigenlijk aan het milieu?’ of ‘jij bent vegetariër, maar waarom geen veganist?’, een van de vele –ismen die als projectie voorbijkomen. Op een van de planeten waar leven blijkt te zijn, worden vijf konijntjes waargenomen, waarmee ook Waterschapsheuvel terug komt.

Wordt, in het begin, gevraagd wat er gebeurt als je een voorwerp loslaat en geldt de wet van de zwaartekracht, dan blijkt datzelfde voorwerp later in de voorstelling te zweven. Daar is inderdaad een ‘jongensvoorstelling’, vol fantasie en humor, maar wel degelijk ook een die tot nadenken stemt. Bovendien, zo grapt het collectief op zijn site, genomineerd voor de Pim Zaanstra Award voor ‘beste voorstelling ooit 2018’. Voor wie wil ervaren of Daar niet alleen een nominatie, maar ook een Award waard is, raad ik het Stormram muziek- en theaterfestival aan, 14 december in de Lawei in Drachten. Met klem.

Speellijst.