Ien persoan oansprekke mei ‘jim’
HENK WOLF – De kar tusken ‘do’ en ‘jo’ is soms dreech. ‘Do’ kin ûnfetsoenlik oerkomme en ‘jo’ ôfstannelik. Foar in protte minsken is de oanspraak yn de tredde persoan dan in oplossing. Sa freegje myn studinten faak: “Henk, hat Henk de toets al neisjoen?” “Wom ek in pûdsje?” Ik haw op it […]
Synesthesie: naamvallen zien
HENK WOLF – Alle cijfers en sommige letters hebben een eigen kleur. In mijn hoofd wel. Daar had ik tot een paar jaar geleden nooit over nagedacht. Toen vertelde een aankomend arts me op een feestje over het verschijnsel synesthesie. Dat is het waarnemen van iets wat niet via een zintuig wordt waargenomen. In de […]
Nuânse fan Fryske Akademy: ‘Sa min giet it net mei it Frysk’
BERT DE JONG – ‘Taal wurdt droegen troch literatuer’ As in tongerslach kaam it nijs op Fryslân del: it is mei it brûken fan it Frysk fiif foar tolven. Mar it aparte is dat it nijs fan bûten de provinsje kaam. Yn Fryslân werkent men it byld net. Ferbjustering is der oer de konstatearre delgong […]
Rêst yn frede, ea en nea
ANNA MARIJE BLOEM – Sa’n 4 iuwen lyn, om 1700 hinne, barde der wat nuvers yn de Fryske taal. De wurden ea en nea ferdwûnen. Dêrfoar yn it plak kamen it Nederlânske oait en noait. In unyk fenomeen? Op himsels net, der waarden yn dy tiid ommers mear Nederlânske wurden liend. Mar wat wol hiel ferrassend wie is dat dizze wurden yn […]
Spikertsje
HENK WOLF – In lytse spiker kin ik as in ‘spikertsje’. Of eins net mear, want ûnder ynfloed fan de Afûk-learboekjes haw ik mysels oanleard om ‘spikerke’ te sizzen, mei’t ‘spikertsje’ in hollandisme wêze soe. Ik freegje my ôf oft it miskien in lienwurd út it Nederlânsk of Stedsk is. No is it […]
Stoer
Bêste Grunnegers, Dus. Jim wolle fan it Grunnegs in offisjele taal meitsje. Da’s wol stoer. It Nedersaksysk is yn al syn foarmen de muoite wurdich, soms sels prachtich. Ik ha ris meidien oan it Grunnegs diktee en mei oergeunst sjoen nei de moaiste wurden dy’t jim hawwe. ‘Stoer’ bygelyks, dat betsjut by jim ‘lestich, dreech’. […]
It Frysk fan it jier 2200
HENK WOLF – Meastal skriuw ik foar de Moanne oer dingen dy’t my yn ‘e deistige taalpraktyk opfallen binne. No wol it ris oars dwaan: ik wol wat spekulearje oer it Frysk fan de takomst. Hoe soe dat klinke? De oanlieding is in kolleezje taalskiednis dat ik jou foar studinten Nederlânsk. Dêrby beprate wy trends […]
De Fryske sêfte G
HENK WOLF – Koartlyn siet ik yn de trein. It wie rêstich en yn it bankegroepke skean foar my sieten trije kondukteurs te praten. Ut it petear waard ik gewaar dat ien út Gelderlân, ien út Grinslân en ien út Fryslân kaam. Op in stuit moast der omroppen wurde dat wy by in stasjon yn ‘e […]
‘Lopon’ en ‘zitton’ yn it Nederlânsk fan Grinslanners
HENK WOLF – It Frysk en Nederlânsk ha in klank dy’t wy de ‘sjwa’ neame. It is de saneamde ‘stomme e’, dy’t bygelyks oan ‘e ein fan ‘prate’ of yn it earste wurdlid fan ‘bestean’ foarkomt. Hy liket in bytsje op ‘e ‘u’ fan ‘put’, mar is wat minder artikulearre en hy krijt noait de […]
Maagd, meid, meisje
HENK WOLF – Het woord meisje is een verkleinwoord van meid. Hoewel dat woord in het Fries uitgestorven is, is de uitspraak ervan veel typischer voor het Fries dan voor het Nederlands. De verwachte Nederlandse vorm zou maagd zijn, een woord dat we nu alleen in een specifieke betekenis kennen. De oorsprong is niet met […]