Yn ’e dize fan tiid slacht in bern op ’e trom

JOB DEGENAAR –

Wilco Berga is vooral schrijver en beeldend kunstenaar. Hij is de maker van een indrukwekkend aantal boeken. Zijn jongste publicatie, de verhalenbundel ‘Dat it streamt‘, dateert van 2011. Naast verhalen schreef hij vooral romans, poëzie en toneel. Als beeldend kunstenaar maakte hij schilderijen, pastels, lino’s en diverse objecten. Op het gebied van muziek schreef hij songteksten, o.a. voor Tet Rozendal, libretto’s en vertaalde voor Douwe Heeringa songteksten van Jacques Brel in het Fries. Met Ernst Langhout bracht hij eerder de cd ‘Sjonger en dichter’ uit. Nu is er een nieuwe cd van zijn hand verschenen met de poëtische titel ‘Dagen dûnsje foarby‘, die grotendeels is samengesteld met eigen tekst en muziek.

De liedjes hebben luchtige teksten, ook al zijn ze soms doordrenkt van weemoed om het veranderend landschap, het ouder worden en het voorbijgaan van dingen. Berga schuwt romantische onderwerpen als de liefde, het eiland en het water niet, maar hoedt zich voor Schwärmerei, want het leven hier en nu staat centraal. In ‘Moarn’ constateert hij nuchter ‘Miskien falt in blêd, en falt in regear’.

Op de cd staan mooie muzikale verrijkingen, zoals in het poëtische ‘Dat bern’, waarin de tweede stem van Maaike Kampen het lied een Leonard Cohen- achtige glans geeft en waarin het vaardige jazzy pianospel van Ruben Mulder, dat ook in ‘Tine Eline’ opvalt, naar meer smaakt. Dromerige liedjes worden afgewisseld met onvervalste blues in ‘It gers’, met mondharmonica van Anne-Arjen Blanksma en boogie-woogie-piano van Hein-Jaap Hilarides, en met hondengeblaf, hanengekraai en het slaan van een kerkklok in ‘Hynder dûnset’, waaruit de titel van de cd is gekozen. Bij het bijbehorende tekstboekje zijn Nederlandse vertalingen toegevoegd, die soms licht afwijken van het Fries, om het rijm te behouden. Soms werd gekozen voor het loslaten van de oorspronkelijke rijmparen. Aan een enkel frisisme als ‘Die twee kan ik niet zonder’ en ‘Je hebt het mooi voor de wind’ viel niet te ontkomen.

Ik zocht Wilco op in zijn atelier in Harlingen, Atelier BB Aansee, dat hij samen met zijn levenspartner Tanja Blokland runt.

Wat bracht je ertoe deze cd samen te stellen?
“Al jierren rûn ik om mei it idee sels wer ris eigen teksten op muzyk te setten en dy ek mei muzikanten út te fieren. Lykas ik ein jierren 90 tegearre mei Ernst Langhout die. En de lêste jierren fregen minsken ek geregeld: wannear komt de opfolger no ris?”

“Ik skreau de lêste tsien jier foaral teksten foar oaren, de rockopera Gysbert Gysbert foar Reboelje, foar Dokkum de folksopera Fjoer en Wetter oer de moard op Bonifatius, lieten foar Tet Rozendal har cd en teaterprogramma, lieten foar in grut koarstik Paardenkracht Mannenmoed op it Amelân oer it reddingswêzen, ensafh.”

“Sa’n twa jier lyn hie ik lykwols in steapeltsje nije teksten lizzen, dy’t ik sa tusken de opdrachten troch op papier set hie. Mar de direkte oanlieding om wer wat mei muzikanten te ûndernimmen, wiene twa lieten fan Brel dy’t ik al wat earder yn it Sneekers oerset hie, gewoan as útdaging. En ’t like my wol wat om dy dan ek sels te bringen. Doe ha ’k Geppy Haarsma frege om my dêrby te begelieden. En fan it iene kaam it oare.”

“De measte fan myn nije teksten moasten lykwols noch op muzyk set wurde. Mar om dat allegear út te besteedzjen oan komponisten, wie my wat te ûnwis. En duorre my ek te lang. Dat doe ha ’k my op it muzykprogramma op myn kompjoeter stoart, om út te finen hoe’t je sels lieten meitsje koene. Dat gong net fansels, mar nei in skoftke slagge it my dan dochs om fan in tal lieten de basis út te setten, mei drumloops, basloops, maat, tempo, lingte, ensafh. Yn in letter stadium moasten muzikanten dan de kompjoeterferzje omsette yn ‘libbene’ muzyk. En sa is it gien.”

De namen van Bob Dylan en Jacques Brel komen voorbij. Wat hebben Dylan, Brel en Berga gemeen?
“Sûnt Bob Dylan fan him hearre liet, begjin jierren 60, wie hy myn maat. Yn it rebelske, yn it mystearje, yn syn agressive lûd, syn drive, syn ritme yn ’e taal, syn ûngrypberens. En dat is er oan no ta ek bleaun.”

“Brel song doe ek al, sels folle earder as Dylan, mar myn fassinaasje foar Brel kaam stadiger mei de jierren, mar net minder yntins. Eins binne deselde kwalifikaasjes as fan Dylan ek fan tapassing op Brel, dy’t ek wol wat agressiver út ’e hoeke komme koe. Lykwols, by beide spilet taal in hiel grutte rol, en dat hat by my ek altyd it gefal west, neist myn byldzjende wurk. En dan komt de hertstochtlike Brel dochs wat tichterby as de wat ôfstanlike Dylan.”

“‘Ne me quitte pas’ om’t ik it ien fan syn moaiste lieten fyn. ‘Le plat pays’ om’t it like maklik oer Fryslân gean kin as oer Flaanderen. En dat docht it yn myn oersetting dus ek. Dy frijheid haw ik naam troch de ierappel- en nôtfjilden fan it Bildt, it Margrytkanaal, de Boarn en Richt-Marie deryn te bringen. En dan yn it Sneekers om’t dat it tichtst by my stiet, de taal fan myn jongesjierren op strjitte.”

Zit er een opbouw in de cd?
“Ja, yn sekere sin wol. Mar dat is op it gefoel dien, de folchoarder. Mear op it gehoar, dat it muzikaal ôfwikseljend is, as op ’e ynhâld. Miskien dat de twadde helte wat kontimplativer is. Mar dat kinne oaren better beoardielje.”

In hoeverre zijn de gastmusici bepalend geweest voor de liedjes? 
“Net. Teminsten, net yn earste ynstânsje. De lieten wiene fierhinne klear. Sa’t ik al sei: de struktuer, de maat, it tempo, de meldij, dat wie der allegear al doe’t de muzikanten derby kamen. Mar dy foegen wol sa’n geweldige persoanlike en muzikale waarmens ta, dat it liet suver boppe himsels úttild waard. Bygelyks, de kompjoeterpiano, mei in tema fan sa’n 4 of 8 maten, ek in echte piano mar wol in ‘loop’, waard ferfongen troch in life-pianist op vleugel, Ruben Mulder, dy’t dan oan ’e ein fan it liet noch even in fantastyske ymprovisaasje delsette. Mei de gitaren gong it lyksa.”

Zitten de verschillende disciplines in jou elkaar soms in de weg of verrijken ze juist elkaar?
“Ja, dy sitte elkoar meastal wol yn ’t paad, om’t je, ik teminsten, mar mei ien ding tagelyk yntinsyf oan ’e gong wêze kinne. Oan ’e oare kant soarget dat iene ding der ek foar dat je al it oare in skoftlang gewoan ferjitte. Earder die ’k wol ferskillende disiplines tagelyk, mar dat wurke bot ûnrêstich. Ik ha einlings leard om de saken ien foar ien ôf te wurkjen. Tink ik. Mar it kin sa wer feroarje, om’t je dy ûnrêst ek gewoan noadich ha om spannende dingen te meitsjen.”

Als je er een singletje uit zou willen distilleren, welk nummer zou op de A-kant, welk op de B-kant komen?
“Op ’e A-kant: Dat bern. Op ’e B-kant: Tine Eline. Mar no’t ik it sis, tink ik: it kin likegoed oarsom. Dus wurdt it in singletsje mei twa A-kanten.”

Wilco Berga mag wat mij betreft nog vaak op de trom slaan van al de disciplines waarvan hij zich bedient, tot op hoge leeftijd. De cd ‘Dagen dûnsje foarby’ is voor 15 euro te koop in de Afûk-winkel in Leeuwarden en bij atelier BB aansee.

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.