Vitaal spel van theatercollectief Akkers en Velden

ELSKE SCHOTANUS – 

Al is Kingdom of Earth, wanneer je het uit elkaar pluist, als verhaal nogal ongeloofwaardig, in de juiste handen is van de tekst, uit 1968 en geschreven door Tennessee Williams, een heerlijk vitale theatervoorstelling te maken. En dat is precies wat Akkers en Velden – dat zijn acteur Lourens van den Akker en regisseur Jeek ten Velden – in de Leeuwarder Westerkerk deden.

Pyk, bastaardzoon van een Friese boer woont op vaders boerderij als zijn halfbroer Lot en zijn vrouw langskomen. Lot is wettelijk erfgenaam en er is een contract dat de bastaard Pyk, bij zijn overlijden, recht geeft op de boerderij. Lot, een kettingroker met een longaandoening, een moedercomplex en travestiet bovendien, heeft niet lang meer te leven. Hij wil dat Mirtel Pyk het contract ontfutselt, opdat zij, als zijn toekomstige weduwe, de boerderij zal erven. Lot en Mirtel kennen elkaar nog maar net en zijn in een televisieshow getrouwd. Doet de erfenis ertoe? De dijken staan op springen en daarmee zal de boerderij onder water komen te staan. In 1968 schreef de New York Times over Kingdom of Earth, destijds onder de titel The Seven Descents of Myrtle op de planken gebracht: ‘Time was when Tennessee Williams wrote plays, but nowadays he seems to prefer to write characters.’

In stik, sa fol fjoer dat it dy de siken benimt.

Bijna vijftig jaar later geldt nog steeds dat het verhaal weliswaar merkwaardig in elkaar steekt, maar de karakters subliem zijn, zeker in handen van de spelers van Akkers en Velden. Lourens van den Akker zet, de drankfles bij de hand en in de weer met zandzakken, een stugge en rouwe Pyk neer. “Ha se dy loslitten?” gromt hij op cynische toon als Lot op de boerderij aankomt. En of Mirtel wellicht zijn verpleegster is. Freek den Hartogh als een rap pratende Lot is een topper en helemaal als hij zich, in de laatste uren van zijn leven, kleedt in de onderjurk van zijn moeder. Eva Meijering, als Mirtel, viel eerder op in Grûn van Tryater en in 2014 bij de Tryater-preview van Liet fan myn doarp, dat vanaf oktober als De wierheid fan Wylgeragea in Friesland te zien zal zijn. Alleen om deze actrice al een voorstelling om naar uit te zien, maar dat terzijde.

Het voormalige showbizzsterretje Mirtel maakte deel uit van ‘De vinnige visjes’. De andere ‘visjes’ stierven een ongelukkige dood. Als kersverse echtgenote verlangt zij van Lot ‘wilde seks’, maar hij vindt seks niet ‘belangrijk’. Zij krijst en kijft, maar zingt, voor Pyk, ook een prachtige verstilde blues. Fenomenaal is ze als zij vertelt over de ontmoeting met haar man en hun televisiehuwelijk, terwijl Lot op een koffer trommelt en er een stevige beat onder de tekst wordt gezet. Met Hilbrandt (Laurens van der Meulen) als vierde speler – zang en gitaar – speelt muziek sowieso een belangrijke rol, dan weer een song, dan weer is het geluid ondersteunend. Daarbij wordt optimaal gebruik gemaakt van de locatie: de Westerkerk heeft de juiste akoestiek voor de koorzang die vooraf gaat aan de scene waarin Lot sterft en, in een orgie van lawaai, de dijken breken.

De voorstelling is grotendeels Nederlandstalig. Daarbij spreekt Pyk meestal Fries en, zoals een stijfkoppige boer betaamt, doet hij dat ook tegen Mirtel. Als hij haar vertelt dat hij ‘it hûs erft’, begrijpt zij dat hij bedoelt van zijn rochelende en kuchende halfbroer de hoest te zullen erven. Een week voor ik Kingdom of Earth bezocht, zag ik Lone wolves blaffen niet van Illustere figuren en ook in die voorstelling werd gespeeld met het Fries. In de toekomst zal ik er vast weer om lachen, maar er komt een moment dat ik tegelijkertijd denk: krijgen we dát weer. Los daarvan is Kingdom of Earth, slechts enkele malen voor een klein publiek gespeeld, beslist een reprise waard. In stik, sa fol fjoer dat it dy de siken benimt.

Kingdom of Earth door Akkers en Velden http://www.akkersenvelden.nl/