Veel te moeilijk

JAAP KROL – 

Toch wel een merkwaardige analyse van Anna Enquist als gastredacteur van Letter en Geest (Trouw). Enquist pleit onder de titel ‘Het verlangen naar oppervlakte’ voor geduld, doorzettingsvermogen en vlijt als het gaat om het toe-eigenen van poëzie en klassieke muziek. ‘Als dat lukt zullen ze in hun volwassenheid met plezier naar een Mozartsymfonie luisteren en naar het Concertgebouw komen om de voortgang van de muziekgeschiedenis te volgen.’ Verderop, als het gaat over literatuur: ‘Mijn zoon doorliep een gerenommeerd gymnasium zonder één les over poëzie te krijgen.’ Het komt natuurlijk allemaal door de ‘elektronische communicatiemachines’, daardoor hebben ze geen tijd om een boek te lezen.

Sinds wanneer moet je kunst eigenlijk begrijpen?

Enquist: ‘Klassieke muziek is ‘moeilijk’, je beleeft er meer aan als je er iets van weet, als je de taal hebt leren verstaan’. Als je vroeger namelijk een muziekinstrument leerde ‘hoorden geduld en het uitstellen van directe bevrediging erbij’ – net als dat je ‘een paar jaar woordjes en grammatica leren voor je een boek kon lezen in een vreemde taal.’

O ja? Ik denk dat 95% van de mensen die in een zaal naar een orkest of kwartet luisteren (meestal generatiegenoten van Enquist) geen enkel verstand hebben van bijvoorbeeld de ‘structuur en vorm van een sonate’. Ik ken trouwens ook geen één oudere met een liefde voor poëzie op reciteerniveau. Volgens mij weet de gemiddelde zestiger ook weinig tot niks van Shakespeare en kan hij of zij met moeite één of twee titels van bijvoorbeeld Gerard Reve opsommen.

Sinds wanneer moet je kunst eigenlijk begrijpen? Ik luister graag naar Mozart, maar snap er werkelijk niets van. Ik hou – net als Enquist – ook van voetbal, maar weet helemaal niets van spelsystemen. Poëzie is voor mij een persoonlijke aangelegenheid, daar betrek ik niemand bij – ook uit onkunde, dat geef ik toe.

Vroeger waren er geen mobieltjes en hadden de kinderen allemaal een muziekinstrument, aldus Enquist. Nou, in mijn lagere schoolklas was ik één van vier kinderen (van de twintig) die poogde op een muziekschool een instrument te leren spelen. Het is niet gelukt, veel en veel te moeilijk. Maar waarom gun je jezelf gewoon niet heel veel tijd? Er komt altijd een moment – meestal zijn dat vele – waarop je een draad weer oppakt. Met vioolspelen is dat overigens niet gelukt.