Still Alice

MARINTHE DE HEK – 

Still Alice werd eerder besproken in De Wereld Draait Door. Een veelgehoorde klacht: de film laat een mildere versie zien van de ziekte Alzheimer dan voor juiste beeldvorming bij het publiek noodzakelijk is. Getuige zijn van de strijd die hoogleraar Alice Howland voert tegen het verliezen van haar herinneringen, en daarmee haar persoon, maakt echter veel indruk en laat je leeg achter. Wellicht is dat wel degelijk genoeg voor een eerste kennismaking met Alzheimer en haar gevolgen.

Wie deze film ziet zal de neiging voelen om op te staan en alles aan te pakken dat het leven vanaf vandaag biedt. Straks is misschien te laat.

De 50-jarige redhead heeft een drie gezonde kinderen, een charmante echtgenoot, een wervelende wetenschappelijke carrière én is gezegend met intellect en uitstraling waar menig vrouw jaloers op mag zijn. Gedurende de film maken we mee hoe een succesvol en actief leven afbrokkelt tot het min of meer ‘zijn’ in een omgeving van de mensen van wie je houdt, maar zonder een inbreng, een invloed of een zinvolle wederzijdse ondersteuning aan die naasten.

Still Alice confronteert de kijker met een reflectie op wanneer je wilt beginnen met de rest van je leven. Er zijn verschillende scenario’s denkbaar: geslaagd en gezond, een ongeluk, een sterfgeval, een emigratie, kanker. Alzheimer: daar houdt niemand rekening mee. Alice omschrijft haar herinnering als meest waardevolle bezit. Haar herinneringen omvatten wat in een mensenleven dierbaar is: vriendschappen ontwikkelen, kinderen krijgen, de wereld zien. Meer is er immers ook niet te doen in de paar decennia dat we op deze aarde om toffelen. Een mooi inzicht, ook voor degene zonder Alzheimer die existentialistische vragen heeft. Wat Alice gaandeweg kwijtraakt en vergeet, benadrukt dat onze identiteit niet ligt in het bewuste doen van alledag: identiteit is eerder de verzameling van je wortels, gedane zaken, je overpeinzingen, maar bovenal: dromen voor de toekomst. Alice verliest haar verleden én toekomst: er bestaat louter het moment. En ook dát moment is niet langer een bewuste gemeenschappelijke plaats in de tijd of toekomstige herinnering. Waar leeft een mens zonder toekomst voor?

Wie deze film ziet zal de neiging voelen om op te staan en alles aan te pakken dat het leven vanaf vandaag biedt. Straks is misschien te laat. Nu al bang om te verliezen wat je nu nog niet eens hebt: de toekomst. Indrukwekkend is het contrast tussen hoe subtiel de progressieve ziekte groeiende invloed heeft en hoe drastisch de Alice met vergevorderde Alzheimer verschilt van de persoon die ze was toen de ziekte nog geen vat op haar had. Alle denkbare ongemakken en eerdergenoemde scenario’s lijken ineens een draaglijk alternatief voor een dergelijk lot.

De kijker leert: bouw, vlecht, versmelt, groei, begin. Nu. Het is een kinderlijke illusie om te denken dat het leven ooit anders zal zijn dan vandaag. Juist vandaag zal altijd meedrijven in de herinnering van later. Still Alice blijft vlak en toegankelijk, het script is eenvoudig. Maar naarmate de minuten vorderen, wordt steeds duidelijker welk onontkoombaar verval er gaande is in het intelligente brein van Alice. Wat met gênante vergeetachtigheid begint en waarbij uitwisseling met haar dierbaren nog helpt, eindigt in een schaduw van wie Alice Howland gedurende haar leven is geworden.

Haal even diep adem voor u terug naar huis rijdt.