Nynke Heeg omarmt het Fries

ZANDER LAMME – 

Actrice Nynke Heeg (41) staat al twintig jaar op de planken. Sinds de millenniumwisseling bijna ieder jaar met drie toneelstukken. Vooral voor Tryater stond ze veel in het theater. Afgelopen jaar maakte ze voor het eerst een uitstapje naar de landelijke televisie- en filmwereld.

Het toneelleven van Nynke Heeg begon in de jaren negentig aan de Jeugdtheaterschool in Leeuwarden. Die was toen net opgericht door Hilde Mulder. ‘Het was het tweede jaar dat het bestond. Het zat op het Klein of Groot Schavernek – ik weet het niet precies – in een aftands pand’, vertelt ze aan de keukentafel in haar herenhuis in Wijnjewoude, waar ze samen met haar man en drie kinderen (10, 7 en 3 jaar) woont.

Na de Jeugdtheaterschool haalde ze haar propedeuse Docent Drama in Leeuwarden en wilde vervolgens naar de toneelschool in Amsterdam. Maar bij de laatste auditieronde vloog ze er uit. ‘Daar wilde ik naartoe omdat in Amsterdam de kleinkunstacademie was. Daar had ik eigenlijk wel oren naar. Zingen, muziek maken en spelen. Maar ik had ergens niet genoeg lef of zo.’ Last van een ‘Fries minderwaardigheidsgevoel’. ‘Dat gaat me toch niet lukken.’ Vanwege de afwijzing in Amsterdam besloot ze auditie te doen in Eindhoven, waar ze wel werd aangenomen.

De afgelopen jaren speelde Heeg vooral bij Tryater, maar vorig jaar maakte ze de stap naar de tv-wereld. Ze speelde een kleine bijrol als Hanneke in ‘Het geheime dagboek van Hendrik Groen’, een flinke productie op de Nederlandse televisie en ze speelt in de film ‘Redbad’, die in juni uitkomt.

Televisie
‘En waarom? En waarom hè? Dan kom ik thuis na zo’n opname, waarom, wáárom wil ik dit? Er is zoveel stress tussen de mensen, de lichtman en de geluidsman en de cameraman en weet ik veel wat. Dan gaat het over en weer boven je hoofd.’ Ze gebaart iets van wat waarschijnlijk een geluidshengel moet voorstellen boven haar hoofd. ‘En dan moet jij een scène spelen dat je moeder net overleden is en dat je daar toch maar even heel emotioneel van bent, terwijl je alleen maar stress voelt van mensen die dingen niet goed in beeld krijgen.’

‘Op het toneel maak je het veel meer met elkaar en bij een serie is het gewoon: hoi, jij bent die en die, dat is je scène, dit moet gebeuren. Dus ik kwam de eerste keer thuis en ik dacht echt: wat vind ik hier nou leuk aan?’ Ze besluit filmregisseur Mirjam de With te bellen, die ze goed kent, om hulp te vragen.

De With adviseert haar het acteren op een filmset totaal anders te benaderen. ‘Je denkt dat je van alles moet ineens, terwijl als ik aan het repeteren ben voor een theaterproductie, dan denk ik ook niet dat ik van alles moet, want dan sla je op slot. Je moet je gewoon openstellen en werken met wat zich op dat moment aanbiedt.

Bij theater heb je een rustig aanloopproces, je probeert het eens van die kant en van die kant en bij televisie heb je daar helemaal geen tijd voor. Je moet je bovendien gewoon afsluiten voor het hele circus eromheen, dat is even een knop die je moet omzetten.’

Toch wil ze na dit jaar – het hele jaar is volgepland met theaterproducties – weer de tv-studio’s in. ‘Wat is dat dan hè? Wat is het dat je dan toch met je kop op televisie wil? Het heeft toch iets magisch om daar aan mee te werken.’ IJdelheid misschien? ‘Ja, vast, ik weet het niet. Nou ja, dingen die op televisie en films zijn, blijven langer bewaard en hebben een groter publiek, dus dat is zichtbaarder. Ik kan vijfhonderd voorstellingen spelen in een jaar en er twee keer op aangesproken worden en ik kom een keer in een flits voorbij bij Hendrik Groen of bij een commercial en iedereen ziet het. En ja, dat heeft misschien wel met waardering te maken.’

Erkenning
Er speelt ook iets anders mee, vervolgt ze. ‘Het is ook niet zo dat je het voor het applaus en het licht doet. Als ik thuis ben of in een privésituatie, ben ik niet echt een open boek. Op een podium keer ik mezelf binnenstebuiten en laat ik alle facetten van emoties – gedoseerd, dat wel – zien. Als ik voor zo’n groep mensen sta, vind ik het geen probleem, maar zet mij op een verjaardagsfeestje tussen twintig mensen en ik voel me volstrekt ongemakkelijk. Ik weet dan niet waar ik moet aanhaken.’

En dat verklaart ook voor een deel waarom ze het podium zoekt. ‘Privé gaan de dagelijkse dingen door. Dan loop ik niet te koop met mijn emoties. Maar op het toneel kan ik dat des te beter denk ik. Misschien dat daar wel de drang vandaan komt om op het podium te staan. Niet zozeer om mezelf uit te drukken, maar om de kijkers dat gevoel te geven van waarschijnlijk gebeurt er bij jou van binnen ook veel. Soms is het gemakkelijker om het via een ander daar over te hebben of omdat te kunnen bespreken of om daar erkenning voor te krijgen. Van jezus, ik ben niet alleen die dit of dat voelt of daarmee vecht of wat dan ook.’

Onlangs speelde Heeg in een voorstelling over een huwelijksdrama. ‘Mensen schrokken daar heel erg van en waren heel erg geëmotioneerd. In die voorstelling ging het heel erg over het niet met elkaar kunnen communiceren en dat bleek herkenbaar voor veel mensen. Dat wel heel graag willen, een poging doen, maar niet echt in het binnenste van de ziel kunnen kijken bij de ander, of het vermogen niet hebt om dat te kunnen uiten of daar naar te kijken.’ Die erkenning en waardering van mensen voor de verhalen die ze vertelt, dat is misschien wel het belangrijkste, vindt Heeg. ‘Misschien wel meer dan ijdelheid om op het podium te willen staan.’

Gezin
Hoewel Heeg graag de studio’s in het westen weer induikt, is ze voorlopig niet van plan om weg te gaan uit Friesland. ‘Ik heb ook een gezin, dus de ambitie om naar het westen te gaan en daar maanden te gaan zitten, die heb ik losgelaten. Ik heb ooit wel gedacht: misschien moet ik dat doen, maar ik heb voor het gezinsleven gekozen. Ik vind het al een bijzonder cadeau dat ik het beide kan doen, omdat het toch wel een vrij onregelmatig bestaan is.’ Makkelijk gaat dat niet. ‘Ik werk fulltime, soms zit ik in twee producties tegelijk, je moet wel goed kunnen plannen.’

‘Als ik ’s avonds weg ben, kan ik er overdag natuurlijk voor de jongens zijn, maar dat betekent wel dat ik niet lang blijf nazitten na zo’n opening bijvoorbeeld’, verwijst ze naar de opening van LF2018, waar ze een van de sprekers op de pleinen was. ‘Het liefst wil je ontladen en daarna de stad in. Ik weet dan: dat zit er nu even niet in, ik moet morgen gewoon op tijd op. Thuis ook een beetje een zonnetje zijn, dat vind ik wel eens jammer natuurlijk.’

Een van Heegs kinderen komt binnen in de keuken. ‘Stoor ik?’ Z’n moeder antwoordt bevestigend. ‘Papa is in het kantoor.’ Piepend alsof hij een vrachtwagen is, verlaat het ventje achteruitlopend de keuken.

Fries theater
Met de bezoekersaantallen voor het theater in Friesland gaat het momenteel niet denderend, vindt Heeg. Al geldt dat volgens haar voor heel Nederland. ‘Ik vind het een spannend ding: er is publiek, maar hoe krijg je dat publiek bij jou in de zaal?’

Mogelijk is er stomweg te veel te doen, oppert ze als reden voor de lage bezoekersaantallen. ‘Er worden heel veel dingen aangeboden. Je hebt bijna het gevoel dat je iets heel speciaals moet gaan doen. Maar ga je dingen vertellen zoals je het zelf wilt vertellen of ga je het zo doen dat het aantrekkelijk wordt voor mensen? Dat is wel een spannende balans. Natuurlijk wil je artistiek jezelf niet verloochenen, maar ik zou liegen als ik zou zeggen het maakt me niet uit dat er maar drie mensen komen kijken, want ik doe in ieder geval wat ik wil.’ En al zou je nog zoiets bijzonders doen. ‘Mensen hebben het sowieso druk met allemaal dingen. Gezinnen met kinderen hebben allemaal hobby’s en gaan op een vrije avond het liefste op de bank zitten.’

Er komt weer een zoon binnen in de keuken. Hij draagt een broodbakje en een paar drinkflessen. Kolderiek behoedzaam sluipt hij op zijn tenen naar het aanrecht. Een van de flessen valt met een dreun op de grond. Heeg moet lachen. ‘Goeie act, ik hoor je bijna niet.’

Heeg speelt dit jaar in verschillende stukken. Ze speelt onder meer in ‘Wereldburgers van de Voorstreek’, één van de hoofdprogramma’s van LF2018. Dat stuk, gemaakt op basis van gesprekken met ondernemers van die straat, is een samenwerking tussen Tryater en de Leeuwarder Couranten wordt vanaf eind april tot en met eind mei uitgevoerd. Daarnaast is Heeg onder meer bezig met ‘Senang’, een muzikale voorstelling die ze maakt met Klemens Patijn en Jos van Kan over Patijns en Heegs Indonesische voorouders. Ook is ze bezig met een voorstelling over de geschiedenis van Molukkers in Nederland, die in september wordt uitgevoerd.

Earder publiseard yn de Moanne, 17 (2018), 2 (maart)