Naar het geluid van licht zoeken

ELMAR KUIPER – 

Wie wel es wandelt door een mistig landschap kan beamen, dat het soms aanvoelt alsof de mist je aan alle kanten insnoert: het vertrouwde referentiepunt, de horizon, valt weg en doordat je geen hand voor ogen ziet, raak je min of meer overgeleverd aan jezelf. Zo verging het mij ook een beetje bij het lezen van ‘Een mistval om het rumoer’, Jan Kleefstra zijn derde Nederlandstalige bundel. De titel is treffend. Een mistval is een contaminatie van mist en val. Het roept associaties op met het wilsterflappen, met het in gijzeling nemen, gevangen zijn. Het vormt een fraai, maar angstaanjagend contrast met het rumoer van de geest, met het dagelijks gekrakeel.

Wat me raakt aan deze poëzie is de meerduidigheid en complexiteit ervan: je volgt de geestelijke bewegingen van de dichter, ervaart de ik persoon, die troost zoekt in het landschap, er zich toe verhoudt als een partner in crime.

Kleefstras poëzie is kaal en onthecht. In het oog springt het vele wit: als lezer voel je hoe de mist tussen de regels kruipt. Het landschap lijkt zelf een stem te krijgen. Er doolt een ik in rond, die medeplichtig is aan de schoonheid ervan. Het geestesoog van de dichter schouwt en betrapt de schoonheid op heterdaad: ‘er zou nog in het midden van alles/een berk moeten staan in de schaduw/waarvan ik tijd uit zou dagen/en/mijn hand schuldig om de aarde knijpen.’ Deze poëzie is niet vrijblijvend. Er sijpelt ernst en wanhoop in door: ‘ik zou naar het geluid van licht moeten zoeken/de meeuwen aan het woord moeten laten/hoe komt een kust zo verscheurd.’

De dichter schuift vaardig met accenten en betekenissen en blinkt uit in zinnen waarbij de taal een eigen dynamiek krijgt, zoals in het openingsgedicht: ‘Het water aan mijn lippen/vorst verbeten in het wang/als een begin zo kwaad nog niet.’ Hij schuwt grote woorden als onschuld, kwaad, leugens en afgunst niet en gebruikt ze bij voorkeur in combinatie met als vergelijkingen; ‘in het mozaïek van mijn jongensdroom’, of; ‘het verkwisten van ongeduld.’ Soms bezwijkt een strofe of knakt een regel als een te zwaar berijpte tak.

De vijf afdelingen: winterochtendnevel, de wind wakker, een mistval om het rumoer, de stille berk en waadlicht, zijn zorgvuldig gecomponeerd en smaakvol geaccentueerd door natuurtekeningen van Lucien Tinga. Wat me raakt aan deze poëzie is de meerduidigheid en complexiteit ervan: je volgt de geestelijke bewegingen van de dichter, ervaart de ik persoon, die troost zoekt in het landschap, er zich toe verhoudt als een partner in crime. En tegelijkertijd appelleert het ook aan iets dieper, dat onnoembaar is: ‘En dan langzaam schrijden/alsof er nooit een einde/maar toch een verte wenkt’.

Een mistval om het rumoer, Jan Kleefstra. Uitgeverij Aspekt 2017, €12,95 euro