De naakten en de appelboom

GITTE BRUGMAN –

Haar werk hangt ‘onder voorwaarden’ in de bibliotheek van Balk. Maar Elske Schotanus verwacht geen klachten over de naakten. “Minsken sjogge it net.”

 

Ze houdt van snel werken. Maakt op een morgen tientallen schetsen. Als ze tevreden is, gaat ze ter plekke verder.

 

Schrijfster Elske Schotanus uit Heerenveen begon in 1994 met modeltekenen bij Frâns Faber, die destijds les gaf bij de Cirkel, nu Ateliers Majeurs. Ook daarvoor volgde ze al eens een cursus, waarin diverse genres aan bod kwamen. “By modeltekenjen tocht ik, dit is moai!”

In de loop der jaren hielden de lessen in Heerenveen op, maar ze sloot zich aan bij groepjes kunstenaars die zelf modeltekenen organiseren. “Sa no en dan yn de Westertsjerke yn Ljouwert. Op in oar plak skilderje ik ek.” Na steeds verdergaande krimp in de lestijden in Heerenveen, zijn deze bijeenkomsten tenminste lang genoeg. “Koarter as twa-en-heal oere is te min. Dan kin ik der neat mear mei.”

Ze houdt van snel werken. Maakt op een morgen tientallen schetsen. Als ze tevreden is, gaat ze ter plekke verder. In inkt, pastel, aquarel of olieverf. Maar het moet binnen die ene ochtend klaar. “As it goed is, net mear oankomme.”

 

Naakten
In de bibliotheek van Balk, in het voormalige gemeentehuis, hangen nu zo’n zestien werken. Eén ervan is een doek met een appelboom. Maar daarover later meer.

Links van de entree pronken twee grote naakten. In trefzekere zwarte lijnen neergezet, genuanceerd met pastel en ingevuld met aquarel in aardetinten. Er spreekt vrijheid uit, en een zweem van kubisme. In de grote zaal vol boekenkasten hangen nog een paar werken in dezelfde stijl. Op een ervan heeft Schotanus twee poses door elkaar getekend, wat een mooie dieptewerking geeft.

Er hangen ook een aantal olieverven. Zowel van naakte als van geklede modellen. Hier ontbreekt de eerdere krachtige toets. De contouren zijn wat diffuus, het medium maakt dat Schotanus minder los kan werken. Deze schilderijen ogen daarom wat onaf. Het werken in olieverf vraagt meer tijd.

 

Voorjaarsbries
De tekeningen daarentegen zijn van een andere orde. Boven de balie hangen twee frêle figuren. De een op de rug gezien, de andere leunend naar de maker. Opnieuw in slechts enkele lijnen neergezet, en dit keer met een accentkleur aangevuld. Geel bij de een, groen bij de ander. Een deel van het papier is open gelaten, wat het geheel een mooie lichtheid geeft. Als een voorjaarsbries.

In een derde deel van de zaal hangen werken in zwartwit. Hier combineert Schotanus bijvoorbeeld een bukkend model met een vrijstaande vorm, als een kast. Een mooi hoekig contrast met de ronde heupen. Een tekening van een fors model krijgt door de zwarte achtergrond een sombere sfeer, maar die wordt opgelicht door een enkele streek glansverf die de zachtheid van het vrouwenvlees benadrukt.

“Elk model ropt in oare technyk en wurkwyze op”, aldus Schotanus. “In tenger model freget om tear wurk.” De vrouw die haar 200 pond toonde, kon een stevigere werkwijze aan. “Wy wienen har sa tankber dat wy har tekenjen mochten, mei al die rondingen.”

 

Appelboom
Schotanus exposeert niet vaak. Het genre is niet geliefd bij galeries, meent ze. Bovendien: “It aksent leit by my op it skriuwen.”

De bibliotheek fronste wel even de wenkbrauwen toen bleek dat de Kunstkring Gaasterland Schotanus uitnodigde vooral naakten te exposeren. “Ik haw ôfpraat dat ik it wurk foarthelje sil, as it personiel muoite hat mei klachten fan besikers.” De appelboom – daar is-ie dan – is een tegemoetkoming. “Ik lit sjen dat ik ek wat oars kin. Mar ‘model’ is it leukste om te dwaan.”