Kan je dat vloeken iets groter pakken?

ELSKE SCHOTANUS – 

It is soel en brodzich as ik, nei in petear mei Jan Ros en Linda Eijssen, ‘creatives’ by de IIsfoarstin – de strjitopera fan Tryater dy’t 15 maaie yn premjêre giet – op it Wilhelminaplein stean, dêr’t de cast, dizze middei noch sûnder it koar, repetearje sil. Neist de trúk fan it teaterselskip stiet, as in grutte piramide, de mei spegeldiggels besiedde rok fan de iisfoarstin klear, nei it ûntwerp fan Linda. Tenor Albert Bonnema sjocht wat noartsk as sy him de helm rjocht op ’e holle skikt. Hy hat in lange learen jas oan en sil aanst, as Kai en Gerda harren grimmitige buorman, op ’e brommer tusken de tafels dy’t op it plein stean troch skuorre.

“Elske, wil je die sigaret wegdoen. Eerst krijgen we de opkomst van de raaf. En, Henk, jij zit daar.” Regisseur Ira Judskovskaja, in triedleaze mikrofoan yn ’e hân, jout oanwizings. “Wiepke, sta je al op het balkon? We slaan het openingskoor nu over. Ok, we beginnen.”

As de earste drippen falle en it winkeljende publyk de paraplu opstekt, sykje ik beskûl ûnder it útstekkende dak fan it Frysk Museum. Stadich skoot de rok fan de iisfoarstin oer it plein.

De raaf, de hege hoed mei dêroan in krûmme snaffel op, glimmend swarte fearren op ’e rêch, oan de heechhakte learzens, komt op. “O, shit, shit, shit (…)” set er útein, mar in regisseur soe gjin regisseur wêze as it net jústjes even oars, even better, even sterker kin. “Arnold [Dijkstra], nog een keer, vanaf je opkomst, kan je dat vloeken iets groter pakken?” As even letter Lourens van den Akker as Kai en Brecht Wassenaar as Gerda, dikke freonen, oer en tusken de tafels troch wynderje, Kai bok stiet en Gerda deroerhinne wipt en de radslach docht, wurdt it spul libben en boartlik. It binne bern ommers. Ynienen klinkt de raaf syn stim fanôf it dak fan de neiboude apparteminten. Sopraan Wiebke Goetke, as de beppe, sjongt fanôf it balkon.

“KAY holt – al maar over zijn schouder kijkend – door. Maar dan staat in zijn weg opeens een ROOS. KAY gaat er bijna op staan maar staat net op tijd stil. De MUZIEK komt weer tot een climax”, sa seit it libretto. As de roas, nei har partij songen te hawwen, even letter neist my sit, sjoch ik hoe’t har mikorofoantsje mei in pleister op ’e foarlholle plakt is. It is Elizabeth Kooi, oarspronklik fan Suwâld, dy’t krekt it konservatorium yn Grins dien hat. It is ynienen frisser wurden, de loft is laaiblau as soe it, as yn it mearke dêr’t De IIsfoarstin op basearre is, hjerst wurde. Se lûkt de sjaal wat tichter om ’e hals. Ek Wiebke Goetke, op it balkon, slacht in stola om. En ûnderwilens is Albert Bonnema, as de buorman dy’t neat ha moat fan de simmer mei al syn fleur en blommen, syn ‘walgelik’ te hearren, wêrby’t de ’a’ in lange úthaal foarmet. Ira wiist. “Een beetje meer hier, een beetje meer zus…” En op ’e nij lit er syn dûnkere lûd hearre, sittend op ’e brommer, dy’t it – dat hast mei dy âlde dingen – op in stuit bejout. De raaf lûkt syn iene lears rjocht, immen ûnderstelt: “Dit wurdt in drama.”

In famke, sy is in jier as trije, klaaid yn it rôze, mar mei de bokkeprúk op, smyt har knuffelbear op strjitte, giet der sels neist lizzen te spinfuotsjen. Nee, it is gjin ûnderdiel fan De IIsfoarstin, mar fan de foarstelling dy’t it libben op ‘e dyk as spyllokaasje ék is. It is net sa dat it plein tidens de repetysje ôfrêden is. In skootmobyl flocht tusken de tafels troch, de kant fan it Paleis fan Jústysje op. Der is mear publyk. Immen draait in telelins op syn fototastel, smartphones wurde út ’e bûse helle. In frou partet ijsko’s út oan in groepke famkes. As de brommer it wer docht en Ira en har cast wer fierder kinne, grapket de raaf nei de famkes: “Walgelijk, ik wil een ijsje.” “Bij de Albert Heijn, moet je wel betalen”, parearret ien en in twadde famke laket: “Die man loopt op hakken.” It is de sjarme fan in iepenbiere repetysje, mar dat it iepebier is, is ek in manier om it publyk der noch foar de premjêre by te heljen. It wurket as appetizer.

As de earste drippen falle en it winkeljende publyk de paraplu opstekt, sykje ik beskûl ûnder it útstekkende dak fan it Frysk Museum. Stadich skoot de rok fan de iisfoarstin oer it plein. “Wij gaan schuilen”, hjit Ira as it drippen oergiet yn in hoasbui. De simmer giet foarby, de iisfoarstin komt deroan…

 

Reagearje

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.