Jeugdsentiment dat een generatie overslaat

ARJAN HUT – 

Op zijn ligfiets ‘Grutte Grize’ koerste fotograaf Sipco Feenstra de afgelopen jaren door de provincie op zoek naar ‘it oare Fryslân’. Hij richtte zijn speciale aandacht daarbij op de naoorlogse architectuur, de huizen van de wederopbouw, en hun bewoners. Het resultaat is nog tot 20 november te bekijken in de grote zaal van Tresoar.

“Na de oorlog moest er veel gebouwd worden,” vertelt de in 1992 aan Minerva afgestudeerde Feenstra. Hij staat met zijn fiets naast de weg in Kollum, maar heeft wel even tijd om de Moanne te woord te staan. “Ik heb mij voor deze foto’s vooral gericht op de huizen die gebouwd zijn tussen 1946 tot 1959. Daarna veranderde er veel, door de ‘gasbel’ was de periode van de wederopbouw eigenlijk voorbij en werd het allemaal luxer en diverser.”

“Misschien was het goedkoper om met straatstenen te bouwen, zoals dat huis in Berltsum. Toen ik daarvan een foto nam, werd het net wit geschilderd. Als je goed kijkt lijken het wel kloostermoppen.”

De opdracht kwam oorspronkelijk van de gemeente Tytsjerksteradiel. “Maar die hadden er verder geen budget voor. Dus toen heb ik gezegd: ‘Goed, jullie mogen de foto’s wel hebben dan, maar niet gebruiken'”, lacht hij. Dat ging niet door, maar de teerling was geworpen. In Burgum aan de Prins Bernhardstraat werd net met een grote grijper een woning uit de wederopbouwperiode gesloopt. “Daar liep ik toevallig tegenaan. Heb een foto geknipt, even later was de woning helemaal weg.”

Uiteindelijk kwam Feenstra bij Tresoar terecht en hij is vol lof over de medewerkers, die hij professioneel en betrokken noemt. Ook het feit dat zijn werk straks in de archieven van Tresoar op de Boterhoek terechtkomen, is hij blij mee. “Tot groot genoegen van mij èn mijn vrouw”, zegt hij met een knipoog. “De afgelopen twee jaar heb ik veel materiaal verzameld. Niet alles wordt geëxposeerd, ik heb streng moeten selecteren en heel wat darlings moeten killen”

Veel mensen vinden de wederopbouw-architectuur weinig bijzonder, of zelfs lelijk, maar de fietsende fotograaf denkt daar anders over. Met liefde vertelt hij over rooie daken, praktische ruimtes, de meubels die daar vroeger bij hoorden, de namen van hun architecten en ontwerpers. “Raar eigenlijk, het is een soort sentiment, een melancholisch verlangen, niet naar je eigen jeugd, maar naar de tijd van een generatie eerder. Een jeugdsentiment dat een halve generatie overslaat.”

“Ik ben de Fries die in de toekomst springt!” klinkt het enthousiast als ik hem vraag in wat voor een huis hij zelf opgroeide. Even begrijp ik hem niet, tot hij de naam van Huub Mous laat vallen. Het is niemand minder dan een piepjonge Sipco die zijn teen in een pierenbadje steekt op de omslagfoto van Mous zijn standaardwerk over het postmodernisme in Friesland tijdens de jaren 60. Het waren duidelijk de jaren van na de gasbel. “Een zwembad in de tuin, haha!”

“Sommige huizen werden niet van persbakstenen maar van straatstenen gemaakt,” verduidelijkt Feenstra, die soms aan de hoek van het dak kan zien of een huis al dan niet voor of na de oorlog ontworpen is. “Misschien was het goedkoper om met straatstenen te bouwen, zoals dat huis in Berltsum. Toen ik daarvan een foto nam, werd het net wit geschilderd. Als je goed kijkt lijken het wel kloostermoppen.”

Over het algemeen vonden bewoners het leuk of zelfs een eer gefotografeerd te worden. Zo zie je een jongen met een aardappelhandeltje in Blija, die trots poseert, met zijn zwangere vriendin achter hem in de deuropening. Maar niet iedereen vertrouwde de vreemdeling met de ligfiets zomaar. “Sommigen waren in het begin heel argwanend. Dat zie je ook op sommige foto’s terug. Er was iemand die vanachter een gesloten deur vroeg om mijn paspoort. Nou dan push ik wel even, dan gaat dat paspoort heen en weer door de brievenbus!”

Misschien komt er nog een boek van, Feenstra heeft in ieder geval een flink archief opgebouwd. “Dan moet ik me misschien meer op één plek concentreren, een wijk in Leeuwarden, zoiets. Een uitgever moet het aan een publiek koppelen.” Hij klinkt weinig hoopvol, al staat dat zijn interesse in het onderwerp bepaald niet in de weg. Sterker nog, ondanks dat de expositie er al is, gaat de zoektocht gewoon door. “Vanmorgen nog, hier in Kollum, dan staat iemand in de tuin voor zijn huis … een perfecte compositie. Dat laat ik dan niet liggen …”

De eksposysje ‘Op syk nei it oare Fryslân‘ is dizze wike noch te sjen yn Tresoar.