“Ik heb mijn angsten achter me gelaten”

JANINE MEIJER – 

Chantal Acda, de Nederlandse zangeres die al jaren in België woont, is één van de publiekstrekkers op het festival Explore the North in Leeuwarden. In de Westerkerk zingt ze samen met een Fries mannenkoor nummers van haar cd The Sparkle in our Flaws. Speciaal voor het optreden herschreef ze de liedjes. “Muziek is mystiek. Het gaat over iets dat hoger en sterker is dan mezelf.”

Chantal zingt graag in een kerk. Ze houdt van de nagalmende klanken, van de mystieke sfeer, de grote ruimte. En ze houdt ook van uitdagingen. Daarom gaat ze tijdens haar optreden in de Westerkerk niet alleen vooraan staan, maar wil ze ook tussen het publiek rondlopen.

“Als muzikant probeer ik steeds te reageren op de klanken die ik hoor”, vertelt ze in een Antwerpse koffiebar. “Je speelt of zingt iets, maar klanken leiden een eigen leven afhankelijk van de akoestiek, het publiek, de muzikanten waarmee je speelt. Elke keer klinkt het weer anders. Ik vind het belangrijk om goed te luisteren en daarmee verder te gaan. In een kerk is dat een grote uitdaging vanwege de ruimte. Door rond te wandelen, maak ik het nog moeilijker. Tegelijk is de klank zuiverder zonder geluidssysteem. Ik ben heel benieuwd hoe het zal klinken.”

Wat alles nog spannender maakt, is dat ook de muziek nieuw is. Speciaal voor het optreden in Leeuwarden herschreef Chantal een aantal nummers van haar laatste cd The Sparkle in our Flaws. Ze ontrafelde de muziek, zette die opnieuw in elkaar met andere instrumenten en andere stemmen. “Dat is veel werk voor één optreden en een groot risico”, geeft de zangeres toe. “Maar ik vind het fijn om niet te kiezen voor veilig of standaard.”

Chantal treedt op samen met het Friese mannenkoor. Dat is niet nieuw, want ze zong eerder met een mannenkoor in de Sint-Jacobskerk in Gent. Maar het blijft bijzonder. “Elk koor is weer anders. Bovendien zijn de mannen thuis en ben ik op bezoek. Ik kom naar hun feestje. Ook dat heeft invloed op de muziek.”

De partituren werden vanuit Antwerpen naar Leeuwarden gestuurd, zodat ook het mannenkoor zich kan voorbereiden. Kort voor het optreden gaat Chantal een paar dagen repeteren in Friesland. Ze heeft een bijzondere band met de plek. Als kind ging ze er op ponykamp. En Friesland ligt vlakbij de Waddeneilanden. “De as van mijn overleden vader is uitgestrooid op het strand van Terschelling. We gaan vaak op vakantie naar de Waddeneilanden en dan spelen mijn kinderen op hetzelfde strand. Als ik van de boot stap, voel ik me heel vrij. Ik kan uren naar het licht van de vuurtorens kijken.”

Tijdens de repetitiedagen in Leeuwarden hoopt Chantal af en toe te kunnen ontsnappen. Om buiten de stad op zoek te gaan naar zo’n prachtig Fries paard. “Misschien kan ik erop rijden, maar er gewoon naast gaan zitten is ook goed. Dan kom ik tot rust.”

Zuiderse zielszangeres
Chantal groeide op in Brabant. Op haar achttiende besloot ze Nederland resoluut de rug toe te keren. Ze had moeite met de directe en soms botte manier van communiceren. In België gaat het er volgens de zangeres wat zachter en meer omfloerst aan toe en dat ligt haar beter. Ze woonde en werkte jarenlang in Brussel en Leuven en landde uiteindelijk in Antwerpen.

De eerste jaren in België werkte ze als medewerker bij een platenmaatschappij. Maar toen ze steeds vaker vrij moest vragen aan haar baas omdat ze een optreden in Londen had, besloot Chantal ontslag te nemen en voor de muziek te kiezen. Hoewel het nooit als een keuze heeft gevoeld. “Het was meer iets dat ik moést gaan doen. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik op een kruispunt stond. Het is het logische gevolg van waar ik mee bezig ben en wie ik zelf ben. Muziek zit heel diep in mij verankerd. Ik kon het niet langer negeren.”

Toch heeft ze dat een tijdje wel geprobeerd. Haar moeder was stempedagoge en haar vader een enorme muziekfreak die haar meenam naar concerten. Uit puberaal verzet, riep ze tot haar zeventiende heel hard dat ze nooit iets met muziek wilde doen. Tot het niet meer te onderdrukken was.

Naar het conservatorium is Chantal nooit geweest, omdat het niet van haar moeder mocht. Ze zei tegen Chantal: “Jouw kracht ligt ergens anders en op het conservatorium gaan ze dat kapot maken.” Met terugwerkende kracht geeft de dochter haar moeder gelijk. “Op het conservatorium krijg je een technische opleiding. Ik ben een zielszangeres. Ik zing wat ik voel. Dat is niet perfect en technisch gezien zou het anders moeten. Maar ik weet wel hoe ik mensen met mijn muziek kan raken. Als je dat weghaalt, blijft er iets over wat ik niet wil. Mijn moeder heeft dat indertijd goed gezien.”

Magische samenwerking
Met haar zachte, hoge stem maakt Chantal muziek waarmee ze je recht in je hart raakt. Het zijn eerlijke, kwetsbare noten die ze loslaat op een wereld die voor haar niet altijd veilig en fijn voelt. Dat vergt moed en het duurde lang voor Chantal voor zichzelf koos en zich niet langer schuilhield in groepjes muzikanten waar ze mee samenwerkte zoals Isbells en Marble Sounds.

Wat maakte dat ze die stap durfde te zetten? “De Duitse pianist Nils Frahm heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. Ik kwam hem tegen in het vliegtuig en zonder te oefenen is hij met mij op het podium gaan staan. Het was magisch. Ik voelde dat ik me niet langer achter sterke anderen moest verstoppen. Ik heb zelf de kracht. Nils heeft het laatste zetje gegeven in een proces dat al langer speelde. Mijn angsten heb ik achter me gelaten. Muziek is veel krachtiger dan mezelf en heeft me door een moeilijke tijd gesleurd. Als je muziek maakt, gaat het niet meer alleen over jezelf. Vergelijk het met kinderen krijgen. Het gaat over iets dat hoger en sterker is dan jezelf. Iets mystieks. Ik ben de juiste mensen gaan zoeken en mijn eigen schilderij gaan maken. “

Vandaag heeft Chantal met percussionist Eric Thielemans, euphonist Niels Van Heertum, bassist Alan Gevaert en gitarist Gaëtan Vandewoude het ideale team gevormd. Eric en Niels nemen ook deel aan het optreden in Leeuwarden. “Het zijn alle vier zulke goede muzikanten. Ze spelen nooit hetzelfde en geven zich helemaal. Ik weet de helft van de tijd niet waar ze heen gaan. Maar ze komen altijd weer terug. Ik kies mijn mensen heel zorgvuldig en zeg altijd: “Ik hoef geen bassist. Ik wil hém. Daarin ben ik heel Nederlands gebleven. Ik stap zonder schroom op bekende muzikanten af. Of die nu om de hoek wonen of in Seattle. Als ik ze goed vind, stuur ik een mail en hebben we een paar weken later een afspraak. In België laten mensen zich beperken door landsgrenzen. Mijn netwerk zit over de hele wereld.”

Onbegrensde diepgang
Past Nederland dan toch beter bij Chantal of Chantal beter bij Nederland dan ze wil toegeven? “Ik zoek nu meer het midden tussen België en Nederland. Ik ben net terug uit Praag waar ik mijn derde plaat heb opgenomen die in april 2017 uitkomt. Het album gaat over hoop en verbinding en licht. Dat stukje mis ik soms in België. Nederlanders zeggen sneller: ‘Kom op, we maken er iets van. We gaan er gewoon voor.’ In België gaat het er minder opgewekt aan toe. Hier is men banger en denkt langer over dingen na. Dat heeft ook zijn voordelen, want als je ergens langer bij stilstaat levert dat vaak meer diepgang op. De kunst is om het onbevangene en het onbegrensde van Nederland te koppelen aan de diepgang van België. Dan krijg je de beste kwaliteit en de mooiste muziek.”

Earder publiseard yn de Moanne, 15 (2016), 6 (desimber), s. 50-53