Grutte Pier
BAUKE TUINSTRA –
Onze waddenkust is geen toeristische trekker. Een enkele fijnproever of natuurliefhebber komt wel eens bij het Noarderleech bij Hallum en ook het uitwaaien op de strekdam bij Harlingen is voor een behoorlijk aantal mensen een mooie besteding van de zondagmiddag. Maar een badcultuur zoals in het noorden van Duitsland is hier niet. Peter Karstkarel heeft al eerder de Oost-Friese waddenkust als lichtend voorbeeld genoemd. Ook Atelier Fryslân heeft in de studie ‘De waddenkust ontwaakt‘ gepleit voor het ontsluiten van de kust voor toerisme en het daarmee stimuleren van economische ontwikkeling en leefbaarheid. Maar dan moet er wel heel wat gebeuren.
Want ga bijvoorbeeld maar eens kijken op de pier bij Holwerd. Hier ga je echt niet voor je plezier heen. Er is een haveloze uitspanning voor als de boot veel vertraging heeft, maar dat is al. De inrichting van de openbare ruimte is hoogstens doelmatig te noemen en er is geen enkele relatie met het plezier van een vakantie op Ameland. Deze strekdam is dan ook geen reisdoel op zich, maar slechts een noodzakelijke doorgangsplek op weg naar het eiland. In Oost-Friesland is dat anders. Daar zijn de veerhavens vaak ook een aantrekkelijke verblijfsplek. Deze mooie voorbeelden in het oosten zijn inmiddels bekend. Maar er is meer.
Een plek om uit te waaien, plezier te hebben en vermaakt te worden. Zouden we in Holwerd of Harlingen niet onze eigen Grutte Pier kunnen maken?
Groot-Brittanië heeft een geheel eigen strandcultuur. Deze is gevormd in de negentiende eeuw, toen de zee een plek werd om gezonde lucht in te ademen en om vertier te zoeken. Voor vermaak op stand verrezen prachtige promenadepieren, soms op bestaande pieren die dienden voor het aanleggen van schepen, vaak speciaal gebouwd. Het waren prachtige Victoriaanse bouwsels, in hout en gietijzer. Op de pieren waren allerlei attracties, paviljoens en uitspanningen. Ook waren er serieuze theaters op sommige pieren. Zo vierde Charlie Chaplin triomfen op de West Pier in Brighton, voor zijn vertrek naar Hollywood.
Van de ruim honderd pieren die er zo rond 1900 waren zijn er nog ongeveer 50 over. Om een breder publiek trekken werd het vermaak platter. Nu zijn er vaak kermisattracties, bierhallen en gokpaleizen. Maar veel pieren hebben hun Victoriaanse charme behouden en andere pieren hebben een nieuw leven gekregen. De uitvinder en kunstenaar Tim Hunkin heeft bijvoorbeeld recent allerlei fantastische mechanische attracties gemaakt op de pier van Southwold. Deze pier is inmiddels al tot mooiste van Engeland gekozen.
In Nederland hebben we naast de pier van Scheveningen geen promenadepieren meer. En de huidige pier in Scheveningen ontbeert alle Victoriaanse charme, de zijn voorganger overigens wel had. De oude pier is met veel van de vooroorlogse badcultuur van de Nederlandse kust verdwenen met de aanleg van de Atlantikwall door de Duitsers.
Een echte Britse pier hebben we misschien niet meteen nodig. Maar een plek aan de kust waar mensen graag naar toe gaan zou heel welkom zijn. Een pier kan gebruikt worden om dieper en zwembaar water te bereiken, zoals dat ook op verschilende plekken in Denemarken het geval is. Een plek om uit te waaien, plezier te hebben en vermaakt te worden. En dan zijn de Victoriaanse pieren wel een prachtig voorbeeld. Zouden we in Holwerd of Harlingen niet onze eigen Grutte Pier kunnen maken?