Eigenzinnige Academie voor Popcultuur bestaat tien jaar

DIRK VAN GINKEL – 

De Minerva Academie voor Popcultuur in Leeuwarden – de Popacademie in de volksmond – bestaat tien jaar. Ondanks of juist dankzij de eigenzinnige benadering van cultuur? Directeur Albert van der Kooij weet het zeker: het is dankzij. Wat maakt de Popacademie zo onderscheidend? En waarom is Leeuwarden er beter van geworden?

Een plan van de Hanzehogeschool in Groningen om een eigentijdse kunstopleiding in het leven te roepen, resulteerde tien jaar geleden in de oprichting van de Academie voor Popcultuur, standplaats Leeuwarden. Het moest een opleiding worden die zich nu eens niet zou concentreren op het tot in de perfectie beheersen van muzikale of artistieke vaardigheden. De nieuw op te richten HBO-opleiding zou daarentegen de aansluiting zoeken bij wat er op maatschappelijk en artistiek gebied in de samenleving plaatsvond. De blik niet naar binnen, maar naar buiten, zo luidde het devies. En met nadruk werd er gekeken naar de populaire cultuur.

‘Daar zag je allerlei hybride kunstvormen opkomen’, zegt Albert van der Kooij. ‘De populaire cultuur kreeg een multidisciplinair karakter. Muziek werd gecombineerd met theater, met film, met dans… Het ging erom een bepaalde boodschap op de best denkbare manier voor het voetlicht te brengen en daar gebruikte men de media voor die er het meest geschikt voor waren. En dat is nog steeds aan de gang. Het is vanuit die optiek minder belangrijk of je heel goed gitaar of piano kunt spelen dan dat je weet hebt van de impact van verschillende media en dat je die ook voor jouw doel kunt toepassen.

‘Het gaat ons bij de Academie voor Popcultuur om het leren overbrengen van een boodschap, niet om die ene vaardigheid. Vandaar dat we een programma hebben opgetuigd waarin we studenten multidisciplinair opleiden.’

Albert van der Kooij: ‘Het gaat ons bij de Academie voor Popcultuur om het leren overbrengen van een boodschap, niet om het perfectioneren van die ene vaardigheid. Vandaar dat we een programma hebben opgetuigd waarin we studenten multidisciplinair opleiden’

 

Bachelor of popular culture
De Academie voor Popcultuur ging van start met twee bachelors: muziek en vormgeving. Dat had net zo goed kleinkunst en film kunnen zijn, of dans en fotografie, geeft Van der Kooij toe.

‘Maar die keuze was nu eenmaal gemaakt. Wat je in de loop van de tijd echter hebt zien gebeuren, is dat die andere disciplines er op een heel natuurlijke manier gewoon bij gekomen zijn. Daarin volgen we de ontwikkelingen in de populaire cultuur op de voet. Studenten onderzoeken allerlei media, streven naar samenwerking, leren van elkaar en verzinnen samen projecten.

‘Ik ben daarom blij dat het ministerie onlangs de titel “bachelor of popular culture” erkend heeft. Ik ervaar dat als een erkenning van onze benadering. Niet meer die specialisatie in muziek of vormgeving, maar juist dat multidisciplinaire karakter wordt hierdoor benadrukt.’

Persoonlijke leerdoelen
Op de website van de Academie voor Popcultuur wordt nauwelijks aandacht besteed aan formele zaken als het curriculum, de eisen waaraan studenten moeten voldoen om af te kunnen studeren enz. Zelfs de docenten worden niet voorgesteld. Wat de website wel duidelijk maakt, is dat de student centraal staat. De studenten formuleren hun leerdoelen en de docenten helpen ze om die te realiseren.

Janpier Brands is docent en coach en zo multidisciplinair als hij hoopt dat zijn studenten zullen worden. Hij maakt muziek, houdt zich bezig met performances, publiceert, werkt aan radio-uitzendingen en is betrokken bij allerlei initiatieven van de Academie in samenwerking met andere partijen, zoals de productie van de ‘Subjectieve Atlas van Fryslân’ met Keunstwurk en de manifestatie ‘Dada in Stijl’ in samenwerking met Museum Dr8888.

‘Het is ons te doen om de student en de ontwikkeling van diens ambities. Wie wil hij zijn, wat wil hij vertellen, waar wil hij straks staan in de wereld? Dat is een proces en dat willen we begeleiden en coachen. Het spreekt vanzelf dat die leerdoelen bij zulke jongen mensen als we hier hebben nogal eens kunnen wijzigen.

‘Zo kwam hier eens iemand binnen met ambities als singer/songwriter en die studeerde af als documentairemaker met een productie die op de publieke omroep is vertoond. En dat is prima. Want het gaat niet om de ontwikkeling van een specialisatie, maar om de vaardigheid een eigen verhaal te vertellen en daar de juiste media bij te zoeken.

‘Je zou misschien denken dat het formuleren van je eigen leerdoelen een mooie manier is om de kantjes ervan af te lopen, maar het werkt juist andersom. Als je studenten goed coacht, dan stimuleren die eigen leerdoelen hen juist om heel ambitieus te zijn. Maar het moet gezegd: die goede coaching is voor deze opleiding essentieel.’

Janpier Brands: ‘Onze Academie draagt bij aan een nieuwe dynamiek in Leeuwarden. De zin voor experiment is terug, er wordt weer gedacht buiten de bestaande kaders. En er zijn veel culturele initiatieven van onderop. Dat geeft de stad weer kracht en vitaliteit’

Ondernemerschap
De docenten van de Academie voor Popcultuur interesseren zich niet in eerste instantie voor de vakmatigheid van een student of de kwaliteit van een productie. Belangrijker vinden ze de ontwikkeling van competenties: communicatief vermogen, analytisch vermogen, leiderschap…

‘Dat heeft voor een deel te maken met allerlei HBO-kwalificaties waaraan ze moeten voldoen’, zegt Van der Kooij. ‘En er zijn daarnaast ook landelijke beroeps- en opleidingsprofielen waar we mee te maken hebben. Dus ook al noemen we die niet op de website, het is er allemaal wel. Maar afgezien daarvan zijn die competenties voor ons ook belangrijk, omdat we de studenten voldoende bagage mee willen geven om zich straks in de wereld staande te houden. We willen ze een gevoel voor ondernemerschap meegeven. En ook dat is een aspect waar andere kunstopleidingen nauwelijks aandacht voor hebben.’

Bij dat ondernemerschap hoort eveneens een zekere mate van maatschappelijke betrokkenheid, vindt Van der Kooij. ‘Cultuur, zeker de populaire cultuur, speelt zich niet af in een vacuüm. Maatschappelijke betrokkenheid is een belangrijk issue in de samenwerking die de Academie voor Popcultuur zoekt met vergelijkbare opleidingen uit Finland, Hongarije, Letland en België. De bijeenkomsten die er nu zijn geweest, gingen over duurzaamheid, energie en controle. In Letland kwamen we bijeen op een voormalige Sovjetbasis waar afluisteren en spioneren aan de orde van de dag was. Als je je realiseert dat er nu overal veel meer controle is dan destijds, dan heb je een heel interessant maatschappelijk onderwerp bij de hand waar veel over te vertellen is. Dat vinden we belangrijk en dat dragen we over op onze studenten in de hoop dat ze daardoor uitgedaagd worden.’

Crispy Leeuwarden
Volgens Janpier Brands is het voor Leeuwarden goed dat de Academie voor Popcultuur er is gekomen. ‘Met het verdwijnen van de kunstacademie en het conservatorium uit Leeuwarden, als gevolg van het beruchte herenakoord van Wiegel en Vonhoff in 1989, verdween ook het leven zo’n beetje uit de stad. Leeuwarden was lange tijd niet krokant meer, niet sexy. Dat het nu onderdak biedt aan onze Academie is in zekere zin een goedmakertje, maar het heeft een duidelijk positief effect. De zin voor experiment is terug, er wordt weer gedacht buiten de bestaande kaders, er zijn veel culturele initiatieven van onderop. En op al die festivals en evenementen zie je weer jonge mensen – voor een deel studenten van ons – hele goede dingen doen. Dat geeft de stad ook weer kracht en vitaliteit.’