De kwaliteit van het gewone

BAUKE TUINSTRA – 

Friesland is geen provincie van uitschieters. We hebben geen ver boven ons staande elite, geen topkunstenaars, schrijvers of architecten. De pruttelende pot Douwe Egbertskoffie is doodgewoon en daarmee illustratief. Het hoofdkantoor van het bedrijf is bovendien inmiddels vertrokken. En zelfs onze internationaal bekende provinciegenoten zijn thuis heel gewoon.

Wij hebben ook geen iconen van internationaal formaat. Natuurlijk, we hebben de Wadden , de Afsluitdijk en het Woudagemaal. Hoe bijzonder ook, ze hebben voor buitenstaanders niet de aantrekkingskracht van de Alpen, Chinese Muur of zelfs van de Zaanse Schans. Leeuwarden is geen Pisa en de Waterpoort geen Arc de Triomphe. De aantrekkelijkheid van Friesland zit niet in het bijzondere, maar in het gewone. Toeristisch is onze provincie er een voor fijnproevers.

Want hoewel de uitschieters ontbreken, is de gemiddelde kwaliteit op verschillende vlakken wel degelijk hoog. Dat geldt ook voor de kwaliteit van de ruimte. Onze provincie werd eerder niet onterecht verkozen tot mooiste van Nederland. De betrokkenheid van de mensen bij hun omgeving is groot, de kennis van onze geschiedenis eveneens. Bovendien is er een sterk gemeenschapsgevoel. Veel individuen bepalen samen het karakter van Friesland.

De identiteit van ons landschap, onze dorpen en onze steden wordt niet bepaald door een paar topstukken, maar juist door al die gewone huizen, boerderijen en kerken. Al deze gebouwen vertellen samen het verhaal van hun gemeenschappen. Niet door monumentale gebaren en overdadige decoratie, maar juist door sobere hoofdvormen en in kleine details. Subtiele verschillen in materialisering en vorm vertellen over de tijd waarin gebouwd werd en de plek van de bouwer in hun ‘mienskip’. Dit zijn dan ook niet de verhalen van de Grote Geschiedenis, maar de verhalen van gewone mensen en hun dagelijkse bestaan.

Door de vaak achterlopende economische ontwikkeling zijn ook de ruimtelijke veranderingen geleidelijk gegaan. Daarom is er nu nog heel veel bewaard gebleven en is er een grote samenhang. Dat is nu ons kapitaal en aantrekkelijk voor bewoners en voor bezoekers.

Kwaliteit zit in Friesland dus vooral in het gewone en is daarmee hier ook heel gewoon. Maar het gevaar is dat we deze gewone kwaliteit niet meer zien en gaan verontachtzamen. Sluipenderwijs is er al veel verloren gegaan. Want subtiele kwaliteiten zijn vaak ook kwetsbaar. Voor belangrijke monumenten zijn er wetten, instanties, deskundigen en budgetten. Het gewone is afhankelijk van betrokkenheid en aandacht van enkelen. De kwaliteit van het gewone is van belang voor ons allemaal. Het is misschien wel hetgeen waarin Friesland juist uitblinkt.