Kultuernota

Op dit stuit is de Provinsje dwaande mei it opstellen fan de nije Kultuernota wêryn’t it belied fan de kommende jierren op it mêd fan kultuer yn opnommen wurde sil. De redaksje fan de Moanne frege oan kultuermakkers út ferskate kulturele dissipline’s in advys út te bringen oan it adres fan de provinsjale amtners.

 

Provinciale steun voor Fryske Kultuer is geldverspillingtroch Steven de Winter

Cultuur is de zuurstof van de beschaving. Ooit verbleef ik in La Paz, de hoofdstad van Bolivia, gelegen op 4.000 meter boven de zeespiegel. Dat is schrikken als je direct uit de polder arriveert. Hotels in La Paz weten wat laaglanders nodig hebben. Daarom vind je in iedere kamer een zuurstofmasker. Zo heb ik in La Paz ontdekt hoe weldadig het inademen van zuurstof is, hoe zuurstof je bevrijdt uit benauwdheid, hoe je lichaam dankzij zuurstof ontspant, hoe hoofdpijn verdwijnt. Heerlijke zuurstof! Zo wil ik cultuur beleven. Cultuur bevrijdt en verrijkt, verbreedt onze menselijke horizon, waar regionalistisch chauvinisme de blik alleen maar vernauwt.

Ik zit dus niet op een nieuwe cultuurnota te wachten die vooral het Friese oergevoel wil uitdragen. “Finsters iepen” heette het. Provincie hou het daarbij. Wij, inwoners van deze provincie willen dat u, waar nodig, helpt om voor ons cultuur in haar volle verscheidenheid voor ons toegankelijk te maken en daarbij uitsluitend inhoudelijke criteria hanteert. Een culturele ervaring, een boek, een theatervoorstelling, een concert, moet vanwege de inhoud voor ons bereikbaar zijn en vooral niet omdat de Friese taal erdoor bevorderd zou kunnen worden. Als dat laatste criterium telkens de doorslag moet geven, zal ons veel moois onthouden worden, omdat ook het provinciale geld maar één keer kan worden uitgegeven.

Cultuur waarderen vanuit een chauvinistisch-regionalistische ideologie is welbeschouwd ook een belediging voor wie het betreft. Bijvoorbeeld voor Eeltsje Hettinga. Eeltsje wil, neem ik aan, als dichter gewaardeerd worden, niet omdat hij Fries is, of in het Fries schrijft, maar om wat hij te zeggen heeft en vanwege de vorm die hij daarvoor kiest. Zo is Atte Jongstra een belangrijk auteur, omdat hij goed kan schrijven en niet omdat hij in 1956 – het jaar waarin ook de Douwe Kalma Stifting werd opgericht! – in Terwispel werd geboren. En saxofoniste Tineke Postma, vorig jaar zeer terecht onderscheiden met de Edison Jazz Nationaal voor haar album “The Dawn of Light”, behoort inmiddels tot de wereldtop vanwege haar spel. Ja, ze komt uit Heerenveen. Nou en? Bestaat er wel zoiets als Friese cultuur? Is cultuur niet per definitie grensoverschrijdend? In Lapland heb ik eens een CD gekocht waarop een accordeonist van daar Bachs cello-suites speelt. Prachtig. En wat doet de jaarlijkse Matthäus in Bolsward onder leiding van Pauli Yap voor de Friese taal? Niets. Maar wordt die traditie daardoor voor Fryslân minder belangrijk?

Het Fryske DNA, kernwaarden als “de menselijke maat”, “betrouwbaarheid” en “doorzettingsvermogen”, van die dingen. Niks-zeggend, want kent u een volkje dat zichzelf de kernwaarden “onbetrouwbaar”, “laf” en “lui” toedicht? Nou dan! Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries. Ik kan dat zinnetje zeggen, maar ook dat is voor sommigen niet genoeg. Wat pas telt zijn de generaties voorouders die je op het dorpskerkhof hebt liggen. Naar mijn bescheiden mening heeft die zienswijze echter meer van doen met necrofiele begeestering, dan met identiteit. Waarom zouden we überhaupt willen weten wie een “echte” Fries is?

In het prachtige culturele centrum de Spylder in Warns hoorde ik begin dit jaar celliste Dana de Vries (inderdaad geboren in Leeuwarden, groot geworden in Franeker) in concert met pianiste Shuann Chai. Toen de Chinees-Amerikaanse Shuann Chai, docente aan het Koninklijk Conservatorium, dus wonend in Den Haag, die avond in Fryslân, ongelooflijk mooi muziek van de Pools-Franse componist Chopin speelde, gingen mijn gedachten uit naar al die stumperds die zo beschäftigt zijn met hun identiteit en met het bloed en de grond van de streek waar ze toevallig zijn geboren en opgegroeid. Het is te hopen dat onze gedeputeerde voor cultuur niet zwicht voor die treurigheid.

Steven de Winter

Mear advizen fan ûnder oaren: Marten Winters, Eelco Venema, Laurens van der Meulen, Meindert Talma, Andries de Haan, Tryntsje Nauta, Elmar Kuiper, Jelmar Hoekstra, Sytze Pruiksma, Albertina Soepboer, Christiaan Kuitwaard, Marleen Andela, Winde Rienstra fine jo yn de papieren útjefte fan de Moanne nûmer 5 – 2012. Losse eksimplaren kinne oanfrege wurde fia: demoanne@afuk.nl.

Distribúsjeplakken losse eksimplaren: Boekhannel De Tille yn Ljouwert, Boekhannel Doevendans yn Burgum, Boekhannel B. Overdiep op It Hearrenfean, Museum Belvédère op It Hearrenfean en Boekhannel Van der Velde yn Ljouwert. Foar in (proef)abonnemint klikke jo hjir.

Comments
Ien reaksje oan “Kultuernota”
  1. Abe de Vries schreef:

    Proficiat, redaksje, mei it finen en publisearjen fan alwer in klef stikje út ‘e ping, ik bedoel in korrekt lûdzjend mieninkje út ‘e magnetron, mei tank oan Martsje de Jong. Net te fretten, dizze bal gehak mei namme Steven.

DE MOANNE

'de Moanne' wol in breed en kreatyf poadium biede foar aktuele en skôgjende bydragen oer kultuer en de keunsten. 'de Moanne' lit sjen wat der yn en om Fryslân spilet, yn taal, byld en nije media. 'de Moanne' ferskynt op it web, op papier en organisearret 'live'-moetingen.